نقش جنگل‌های زاگرس در تأمین استفاده‌های سوختی جنگل‌نشینان (مطالعۀ موردی: دهستان کاکاشرف خرم‌آباد)

Abstract

هیزم جنگلی در جنگل‌های زاگرس تأمین‌کنندۀ انرژی مورد نیاز بسیاری از جوامع جنگل‌نشین است. امروزه مصرف هیزم در جنگل‌های زاگرس با توجه به کاهش توان اکوسیستم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هدف این پژوهش معرفی انواع کاربرد هیزم جنگلی و مقدار مصرف هر کدام از آنها توسط جوامع روستایی و عشایری جنگل‌نشین در سامان عرفی روستای چشمه‌علی واقع در جنوب شرقی شهرستان خرم‌آباد استان لرستان است. روش پژوهش این تحقیق مردم‌نگاری ابزار جمع‌آوری اطلاعات آن مصاحبۀ ساختارنیافته، نیمه‌ساختاریافته، مشاهدۀ مشارکتی، متر و نوار قطرسنج بوده است. نتایج نشان داد که یک خانوادۀ روستایی سالیانه 18/24 متر مکعب هیزم برای استفاده در بخاری (74 درصد)، پخت نان (13 درصد)، زغال‌گیری (7 درصد) و استحمام (6 درصد)؛ و یک خانوادۀ عشایری در شش ماه ییلاق در منطقۀ تحقیق 5/10 متر مکعب هیزم برای گرم کردن و جوشاندن شیر و دوغ (30 درصد)، پخت غذا (26 درصد)، پخت نان (20 درصد)، زغال‌گیری (13 درصد)، استحمام (7 درصد) و حرارت دادن کره برای تهیۀ روغن حیوانی (4 درصد) مصرف می‌کند. مقدار و درصد استفاده از هیزم جنگلی برای تأمین سوخت در بین روستاییان و عشایر متفاوت است که می‌توان سبک زندگی این جوامع را در آن موثر دانست. گازرسانی به منطقه و ترویج استفاده از انرژی‌های نو همانند انرژی خورشید و باد به‌منظور کاهش استفاده از هیزم توصیه می‌شود.