ارتباط تنوع گیاهی و تغییرات زی‌تودۀ هوایی در جنگل‌های راش شرقی (مطالعة موردی: حاجیکلا- تیرانکلی، ساری)

Abstract

جنگل‌های شمال ایران، عامل مهمی در ذخیره‌سازی کربن از طریق زی‌تودۀ هوایی به‌شمار می‌روند و از نظر تنوع زیستی از اهمیت زیادی برخوردارند. تحقیق حاضر با هدف تعیین ارتباط بین تغییرات تنوع گونه‌ای و مقدار زی‌تودۀ هوایی در جنگل‌های راش شرقی در منطقۀ ساری انجام گرفت. به‌منظور تعیین مقدار زی‌تودۀ هوایی به ازای 5-2 متر طول تنۀ پایه‌های قطع‌شده، دیسک‌هایی با ضخامت دو سانتی‌متر برداشت شد. برای تعیین چگالی خشک چوب قطعات تکه‌برداری شده با حجم ثابت به‌مدت 24 ساعت در آون در دمای 105 درجۀ سانتی‌گراد قرار گرفتند. به‏منظور تعیین زی‌تودۀ درختی (حاصل‌ضرب حجم و چگالی خشک) و تنوع گیاهی (تنوع شانون- وینر، غنا و یکنواختی پایلو) در منطقۀ مورد نظر به مساحت 4/46 هکتار، شبکه‌ای به ابعاد 100×80 متر روی نقشه توپوگرافی منطقه پیاده و در مجموع 50 پلات 400 متر مربعی برداشت شد. برای جمع‌آوری داده‌های مرتبط با پوشش علفی، یک میکروپلات 1×1 متر مربعی در مرکز و چهار میکروپلات دیگر با همین ابعاد در هر گوشۀ پلات پیاده شد. زی‌تودۀ لاشبرگی، در داخل هر پلات، در میکروپلات‌های 50×50 سانتی‌متر مربعی اندازه‌گیری شد. پوشش علفی و لاشبرگی جمع‌آوری‌شده، بلافاصله در عرصه توزین و پس از انتقال به آزمایشگاه در آون در دمای65 درجۀ سانتی‌گراد خشک شدند. نتایج نشان داد که مقادیر زی‌تودۀ درختی، علفی و لاشبرگی به‌ترتیب 11/379، 213/0 و 65/7 تن در هکتار است. یافته‌های تحقیق حاضر حاکی از آن بود که بین مقادیر زی‌تودۀ لایۀ درختی، علفی و لاشبرگی با شاخص‌های تنوع ارتباط معنی‌داری وجود ندارد. این نتایج نشان می‌دهد که در مدیریت صحیح جنگل برای پایش مناسب زی‌توده در منطقۀ تحقیق، از شاخص‌های تنوع زیستی نمی‌توان به‌عنوان ابزاری کاربردی استفاده کرد.