بررسی واکنش گونة راش به برخی متغیرهای محیطی با استفاده از تابع بتا و مقایسة آن با تابع گوسی (مطالعة موردی: جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود)

Abstract

این پژوهش در بخش‌‌های پاتم، نم‌‌خانه، گرازبن، چلیر و بهاربن جنگل خیرود نوشهر متعلق به دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران صورت گرفت. به این منظور در تیپ‌هایی که در آنها گونة راش غالب بود، به روش تصادفی- طبقه بندی 190 قطعة نمونه دایره‌ای به مساحت 1000 متر مربع پیاده و در هر یک از آنها تعداد پایه‌های راش با قطر بیشتر از 5_/7 سانتی‌‌متر، ارتفاع از سطح دریا و درصد شیب اندازه‌گیری و ثبت شد. همچنین در مرکز هر قطعة نمونه، از عمق 10-0 سانتی‌متری، نمونه‌برداری خاک صورت گرفت و متغیر بافت خاک، وزن مخصوص ظاهری و درصد رطوبت اشباع اندازه‌گیری شد. س‍‍‍‍‍‍‍پس تابع بتا و گوسی در چارچوب مدل خطی تعمیم‌یافته به هر یک از متغیرهای محیطی مورد بررسی برازش داده شد. با استفاده از درصد انحراف توجیه‌شده و مقایسة شکل منحنی حاصل از توابع گوسی و بتا، دو تابع ارزیابی شدند. تابع بتا نشان داد که برای ارتفاع از سطح دریا گونة راش دارای رفتاری چوله به چپ است. مقدار اپتیمم و دامنة اکولوژیک برای متغیر ارتفاع به‌ترتیب 1420 و 2150-300 متر تعیین شد. از نظر شیب، این گونه دارای اپتیمم 40 درصد و دامنة اکولوژیک 80-0 درصد است و رفتاری تک‌نمایی و متقارن نشان می‌دهد. مقدار بهینة درصد شن، رس و سیلت به‌ترتیب 25، 43 و 35 درصد محاسبه شد. دامنة بوم‌شناختی گونة راش برای شن (48-1 درصد)، رس (58-20 درصد) و سیلت (55-17 درصد) برآورد شد. به‌کارگیری تابع بتا نشان داد که گونة راش نسبت به وزن مخصوص ظاهری، رفتاری تک‌نمایی اما چوله به راست دارد و برای متغیر درصد رطوبت اشباع منحنی واکنش، تک‌نمایی و متقارن است. مقدار بهینة وزن مخصوص ظاهری خاک و درصد رطوبت اشباع با استفاده از تابع بتا به‌ترتیب 6_/1 گرم بر سانتی‌متر مکعب و 50 درصد محاسبه شد. براساس نتایج، هرچند اختلاف تابع گوسی و تابع بتا بر اساس درصد انحراف توجیه‌شده خیلی چشمگیر نیست، تابع بتا توانسته است منحنی‌های چوله‌دار را به‌خوبی نمایان کند. در این تحقیق، گونة راش نسبت به متغیرهای مورد بررسی همیشه رفتار گوسی نشان نداد و می‌توان این فرض را که گونة راش نسبت به متغیرهای محیطی رفتاری تک‌نمایی و گوسی دارد رد کرد.