تغییرات فصلی فراوانی قارچ‌های آربسکولار محلب (Cerasus mahaleb L. Mill) و ارتباط آنها با فعالیت برخی آنزیم‌های ریزوسفر (مطالعۀ موردی: چهارطاق اردل)

Abstract

قارچ‌های میکوریزی به‌عنوان بخشی از موجودات خاکزی، همزیست‌هایی برای گونه‌های گیاهی محسوب می‌شوند که با ترشح آنزیم‌های خود و تحریک ترشح آنزیم‌های گیاه سبب افزایش حاصلخیزی خاک می‌شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی پتانسیل و شناسایی قارچ‌های میکوریزی همزیست با محلب و سنجش فعالیت آنزیم‌های فسفاتاز اسیدی و قلیایی، دهیدروژناز و اوره‌آز در دو فصل مرطوب و خشک انجام گرفت. بدین منظور از ریشه‌های پنج پایه از درخت محلب و خاک اطراف آنها در رویشگاه چهارطاق اردل در استان چهارمحال و بختیاری نمونه‌برداری شد. اسپورهای قارچ‌های میکوریز آربسکولار همزیست با محلب به روش الک مرطوب و سانتریفوژ جداسازی و براساس صفات مورفولوژیکی شناسایی شدند. همچنین پس از واکنش‌های بیوشیمیایی لازم، فعالیت آنزیم‌ها با استفاده از اسپکتروفتومتر سنجیده شد. در این پژوهش شش گونه قارچ آربسکولار از چهار جنس<em>Funneliformis</em>، <em>Claroideoglomus</em>، <em>Rhizophagus</em> و <em>Septoglomus</em> به‌عنوان گونه‌های همزیست با محلب معرفی شدند که سه گونه به جنس <em>Rhizophagus</em> تعلق داشت. کلنیزاسیون میکوریزی در فصل بهار 25/70 و در فصل پاییز 76 درصد بود. همچنین فعالیت آنزیم‌های فسفاتاز، دهیدروژناز و اوره‌آز طی دو فصل اختلاف معنی‌داری را نشان دادند. نتایج آزمون همبستگی، حاکی از وجود همبستگی مثبت معنی‌دار بین درصد کلنیزاسیون ریشه و فعالیت آنزیم‌های اندازه‌گیری‌شده بود که نشان می‌دهد قارچ‌های میکوریزی توانسته‌اند در فصل بهار فعالیت آنزیم‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. با توجه به درصد زیاد کلنیزاسیون میکوریزی در گونۀ محلب، وابستگی این‌ گونه به همزیستی میکوریزایی ضرورری به‌نظر می‌رسد و باید در برنامه‌های نهالکاری و احیا به‌طور جدی به آن توجه شود.