پیامدهای ریختاری و فیزیولوژیک ذرات معلق کورۀ سیمان بر گونۀ کنار (Ziziphus spina-chricti L.)

Abstract

امروزه اطلاعات زیادی در مورد آثار منفی گرد کارخانه‌های سیمان بر پوشش‌های گیاهی وجود دارد، اما تاکنون تأثیر این آلودگی‌ها بر درختان کنار (<em>Ziziphus spina-christi</em>) بررسی‌نشده است کنار در سطح وسیعی از مناطق نیمه‏خشک حضور دارد و دارای ارزش اکولوژیکی و دارویی فراوانی است. در این مطالعه، تأثیر ترسیب ذرات معلق کارخانۀ سیمان بهبهان بر ویژگی‌های ریختاری و فیزیولوژیکی درختان کنار در فواصل 5/0، 2، 5 و 7 کیلومتری شمال غربی کارخانه در یک فصل رویش بررسی شد. نتایج نشان داد که با نزدیک شدن به کارخانۀ میزان ترسیب ذرات معلق بر برگ درختان کنار افزایش یافت و از مساحت برگ‌ها کاسته شد، اما وزن خشک آنها تغییری نشان نداد. فراوانی روزنه‌ها در دو سمت برگ تحت تأثیر ترسیب ذرات معلق کاهش یافت، اما این کاهش در قسمت فوقانی برگ بیشتر از قسمت تحتانی بود. همچنین از محتوای کلروفیل a و کاروتنوئیدهای برگ کاسته شد، اما تغییر معنی‏داری در محتوای کلروفیل b مشاهده نشد. نرخ برگ‌زایی درختان کنار نیز تحت تأثیر ذرات معلق قرار نگرفت. اما رشد طولی شاخه‌های رو به کارخانه از فاصلة 5 کیلومتری کارخانه کاهش یافت. نتایج نشان داد که فعالیت کارخانۀ سیمان بهبهان با نرخ تولید فعلی (یک میلیون تن سیمان در سال) موجب بروز محدودیت‌هایی در فتوسنتز و فعالیت مریستم انتهایی ساقه در درختان کنار شده است.