ارزیابی روند بازیابی خاک و استقرار تجدید حیات طبیعی در مسیر چوبکشی پس از گذشت 20 سال از اجرای چوبکشی زمینی

Abstract

عملیات چوبکشی زمینی به‌عنوان مهم‌ترین عامل آسیب زدن به تودة سرپا و خاک عرصة جنگلی شناخته شده است. مطالعة حاضر به بررسی کوبیدگی خاک و تجدیدحیات استقراریافته در یک مسیر چوبکشی که حدود 20 سال پیش، عملیات چوبکشی زمینی در آن متوقف شده بود می‌پردازد. بدین منظور پس از مطالعات صحرایی، یک مسیر چوبکشی رهاشده به طول یک کیلومتر در جنگل‌های حوزة نکا ظالمرود انتخاب شد. برای بررسی روند تغییرات وزن مخصوص ظاهری در طول مسیر چوبکشی، بر اساس فاصله از دپو، سه طبقة ترافیک (کم، متوسط و شدید) و در هر طبقة ترافیک دو طبقة شیب (0 تا 20 و بیشتر از 20 درصد) جدا شد. سپس در هر تیمار پنج قطعه نمونه با ابعاد 10×4 متر مستقر و سه قطعه نمونه به‌طور تصادفی برای برداشت نمونه‌های خاک انتخاب شد. تأثیر کوبیدگی خاک بر تجدیدحیات استقرار یافته، در داخل قطعات نمونه که نمونه‌های خاک در آن برداشت شد، بررسی شد و تمام نهال‌های موجود در آن شمارش شد. نتایج نشان داد که در مسیرهای پر ترافیک با شیب طولی بیشتر از 20 درصد، وزن مخصوص ظاهری در مقایسه با ناحیة شاهد به‌طور معنی‌داری کاهش پیدا نکرده،. به‌طوری‌که این عامل در شیب زیر 20 و بالای 20 درصد در سه طبقة ترافیک کم، متوسط و شدید به‌ترتیب 12/6، 83/41 و 38/40 درصد و 75/37، 34/17 و 90/45 درصد هنوز باقی مانده بود. این مطالعه نشان داد که گونة راش مقاوم‌ترین، و گونه‌های افرا و توسکا حساس‌ترین گونه‌ها در برابر کوبیدگی در تردد شدید پس از گذشت 20 سال هستند. به‌منظور کاهش آثار کوبیدگی در جنگل، دائمی نمودن مسیرهای چوبکشی و پرهیز از ترددهای نابجا در عرصه‌های جنگلی به‌ویژه در شیب‌های بیشتر از 20 درصد توصیه می‌شود.