تحلیل آماری- دینامیکی تاشدگی‌های وردایست منطقه جنوب‌غرب آسیا در سال‌های 2000 تا 2015

Abstract

این پژوهش با هدف بررسی آماری‌- دینامیکی تاشدگی وردایست در منطقه جنوب‌غرب آسیا بین سال­های 2000 تا 2015 انجام شده است. تاشدگی­های وردایست به کمک الگوریتم ارائه شده توسط شرلاک و همکاران (2014) و با استفاده از داده‌های میان‌یابی شده مدل IFS (Cy31r2) مربوط به ECMWF شناسایی شده­اند. سری زمانی انواع تاشدگی وردایست نشان می‌دهد که فراوانی تاشدگی در دوره مورد مطالعه روند افزایشی دارد. توزیع فصلی تاشدگی وردایست نیز بیانگر آن است که بیشترین میزان فراوانی تاشدگی در فصل تابستان و کمترین مقدار آن در پاییز وجود دارد. در فصل تابستان، تاشدگی‌های کم‌عمق و متوسط و در زمستان، تاشدگی‌های عمیق فراوانی نسبی بیشتری دارند. نتایج ضریب همبستگی بین میانگین ماهانه فراوانی تاشدگی و کمیت‌های دینامیکی، نشان‌دهنده تأثیر ناپایداری‌ کژفشار در تشکیل تاشدگی‌های زمستانه و تأثیر عوامل ترمودینامیکی در تاشدگی­های تابستانه است. برای بررسی دینامیکی تاشدگی در فصل زمستان، ماه‌های ژانویه 2001 و 2004 و در فصل تابستان، ماه‌های ژوئن 2007 و 2015 که به‌‌ترتیب کمترین و بیشترین فراوانی را در بین ماه­های متناظر داشتند، انتخاب و تحلیل شدند. بررسی شار افقی فعالیت موج تراز میانی وردسپهر در ژانویه 2004، همزمان با وجود یک چشمه موج قوی در غرب مدیترانه، وجود چاهه موجی را روی اروپا آشکار می‌سازد. در ژانویه 2001، شار فعالیت موج ضمن تضعیف به دو شاخه تقسیم شده که یکی از شاخه­ها در عرض‌های میانی و دیگری در جنب‌حاره است. مؤلفه استواسوی شاخه جنوبی، سبب انتقال انرژی موج به نواحی جنوب‌غرب آسیا شده است. قوی و ضعیف بودن چشمه­ها و چاهه­های فعالیت موج در این دو ماه را می­توان به‌ترتیب به فراوانی زیاد و کم تاشدگی وردایست مربوط دانست. در فصل تابستان، فعالیت موج عرض‌های میانی به‌شدت تضعیف شده است و همزمان با تقویت موسمی هند، در عرض‌های جنب‌حاره و روی اقیانوس هند، چشمه‌ها و چاهه‌های موج ضعیف‌تری شکل‌می‌گیرند.