بررسی اثرهای نوسان اطلس شمالی بر شرایط هواشناختی کیفیت هوای شهر تهران در دوره 2006 تا 2017

Abstract

در مقاله حاضر، اثرهای احتمالی نوسان اطلس شمالی (NAO) بر کیفیت هوای شهر تهران بررسی شده است. به این منظور، ابتدا با استفاده از شاخص روزانه NAO و شاخص کیفیت هوای مربوط به دوره‌های با هوای آلوده و سالم از سال 2007 تا 2016، تأخیر زمانی تأثیر این دورپیوند در هر دوره به‌دست آمده است. سپس برای بررسی موردی شرایط همدیدی و دینامیکی، داده‌های روزانه ERA-interim مربوط به ECMWF در بازه زمانی 1979 تا 2017 به‌کار رفته است.<br /> بررسی ارتباط بین شاخص روزانه NAO و شاخص کیفیت هوای شهر تهران با محاسبه ضریب همبستگی بیانگر آن است که در دوره‌های هوای آلوده، به‌طور نسبی فاز مثبت NAO و در دوره‌های هوای سالم فاز منفی غالب است. نتایج بررسی‌های موردی در شرایطی که بیشترین همبستگی بین شاخص کیفیت هوای تهران و شاخص روزانه NAO وجود دارد، نشان می‌دهد در مواردی که فاز NAO مثبت است، با انحراف جریان‌های جوی به سمت شمال اروپا، فرارفت هوای گرم و مرطوب به این منطقه رخ می‌دهد، حال آنکه خاورمیانه شرایط سرد و خشک همراه با حرکت‌های نزولی دارد که می‌تواند باعث وارونگی دما و انباشت آلاینده‌ها در این منطقه شود. از سوی دیگر، زمانی که فاز NAO منفی است، مداری و قوی‌تر شدن جریان‌ها که با انتقال رطوبت و دمای کمتر از اقیانوس اطلس به سمت شرق همراه است، به بهبود کیفیت هوا کمک می‌کند.<br /> از دیگر نتایج پژوهش حاضر این است که مکان استقرار کم‌فشار ایسلند و پرفشار آزورز روی اقیانوس اطلس، جهت محور آنها و مشارکت با پدیده‌های دیگر به‌خصوص پرفشار سیبری، تأثیر مستقیم بر مسیر جریان‌های جوی، ایجاد پشته‌ها و ناوه‌ها و همچنین مکان قرارگیری جت‌های جنب‌حاره‌ای و جنب‌قطبی دارند و به‌صورت غیرمستقیم بر کیفیت هوا اثر می‌گذارند.