برآورد ضریب کیفیت امواج برشی و کدا در ناحیه هرمزگان، جنوب ایران

Abstract

برآورد کاهیدگی امواج زمین‏لرزه در تحقیقات زلزله‏شناسی مهندسی مانند شبیه‏سازی جنبش نیرومند زمین، برآورد خطر زمین‏لرزه، تعیین روابط کاهیدگی و نیز در دیگر تحقیقات زلزله‏شناسی مانند بررسی تغییرات حرارتی درون زمین، حائز اهمیت است. پژوهش‌های بسیاری برای برآورد کاهیدگی امواج حجمی و کدا در مناطق گوناگونی از جهان ازسوی تعدادی از محققان صورت گرفته است. کاهیدگی امواج زمین‏لرزه‏ای که به دلیل فرایندهای پراکنش (Scattering) و جذب ذاتی (Intrinsic Absorption) صورت می‌پذیرد، با لرزه‏خیزی و پیچیدگی‏های زمین‏ساختی هر منطقه در ارتباط است و به‌‌صورت عکس ضریب کیفیت بیان می‏شود. روش‏های گوناگونی برای برآورد ضریب کیفیت امواج P، S و کُدای زمین‏لرزه‏های محلی وجود دارد. ناحیه مورد بررسی در این پژوهش، منطقه هرمزگان در جنوب ایران است که در منتهی‏الیه جنوب شرقی زاگرس قرار دارد. در این تحقیق، ضریب کیفیت امواج مستقیم S به روش نرمال‌سازی کدا و نیز ضریب کیفیت امواج کدای S به روش تک‌‌پراکنش به عقب، در هفت باند بسامدی 0/2-0/1، 0/4-0/2، 0/6-0/3، 0/8-0/4، 0/12-0/6، 0/16-0/8 و 0/24-0/12 هرتز با بسامد‏های مرکزی 5/1، 0/3، 5/4، 0/6، 0/9، 0/12 و 0/18 هرتز در ناحیه هرمزگان برآورد شده است. طبق نتایج به‌دست آمده، رابطه وابستگی بسامدی امواج مستقیم S برای مؤلفه افقی شمالی-جنوبی (N-S) به‌‌صورت و برای مؤلفه افقی شرقی-غربی (E-W) به‌‌صورت است. همچنین، رابطه وابستگی بسامدی به‌‌دست آمده برای امواج کدا از روی مؤلفه قائم (U-D) به‌‌صورت به ازای پنجره گذشتِ زمانی 20 ثانیه تا به ازای 60 ثانیه تغییر می‏کند. در همه روابط به‌دست آمده، مقدار ضریب کیفیت در بسامد مرجع 0/1 هرتز، کمتر از 200 است. این امر نشان‌‌دهنده آن است که ناحیه مورد بررسی علاوه بر اینکه از نظر زمین‏ساختی و لرزه‏خیزی کاملاً فعال است، دارای کاهیدگی و ناهمگنی زیادی نیز هست. نتایج به‌دست آمده با ساختار رسوبی و وجود گنبدهای نمکی در ناحیه هرمزگان مطابقت دارد. رابطه وابستگی بسامدی ضریب کیفیت امواج برشی به روش نرمال‌سازی کدا در ناحیه هرمزگان همانند روابط به‌دست آمده برای نواحی اردبیل و آوج در شمال غرب ایران و مشابه برخی مناطق جهان مانند ناحیه تنگه مِسینا در جنوب ایتالیا است. همچنین، روابط وابستگی بسامدی ضریب کیفیت امواج کدا به روش تک‌‌پراکنش به عقب برآورد شده در ناحیه هرمزگان با روابط به‌دست آمده برای زاگرس و البرز مطابقت دارد و مشابه برخی مناطق جهان ازجمله ناحیه شمال غرب هیمالیا است. همه این مناطق از نظر زمین‏ساختی و لرزه‏خیزی فعال هستند. <strong> </strong>