افراز آهنگ لغزش بین گسل‌ها‌‌ی فعال بخش جنوبی البرز مرکزی با وارد کردن برهمکنش مکانیکی بین گسل‌ها‌‌

Abstract

برای یک گسل ایده‌آل در محیط کشسان، توزیع لغزش حول یک مقدار مرکزی بیشینه، متقارن و بیضی‌شکل است، ولی در طبیعت این توزیع نه به شکل بیضی و نه متقارن است. توزیع آهنگ لغزش در صفحه گسل به برهمکنش پارامترهای متعددی از جمله هندسه خود گسل و گسل‌ها‌‌ی مجاور، شرایط مرزی روی گسل‌ها‌‌ و مناطق دور و معادله رفتاری محیط اطراف بستگی دارد. از طرفی بررسی این توزیع، نقش مهمی در بررسی انتقال لرزه‌خیزی از یک گسل به گسل‌ها‌‌ی دیگر دارد. باتوجه به واقع شدن کلان‌شهر تهران در بخش جنوبی البرز مرکزی، بررسی برهمکنش مکانیکی بین گسل‌ها‌‌ی فعال شمال تهران، اهمیت ویژه‌ای در تحلیل خطر لرزه‌ای در پایتخت دارد.<br /> در این تحقیق با در نظر گرفتن یک نیم‌فضای کشسان همگن و همسان برای منطقه مورد بررسی اطلاعات هندسی گسل و پارامترهای رئولوژیکی منطقه از منابع متفاوت انتخاب و ثابت فرض شد. در ادامه شرایط مرزی تنش با استفاده از مشاهدات GPS محاسبه شد که عامل ایجادکننده لغزش در گسل است. بر این اساس جهت بیشینه کوتاه‌شدگی در منطقه مورد بررسی دارای امتداد N36.5^◦E است که دامنه آن بزرگ‌تر از جهت بیشینه کششی است. سپس گسل‌ها‌‌ در راستای عمود برهم قفل و در راستای مماسی به‌صورت آزاد رها شدند. با اِعمال شرایط مرزی به سامانه گسلی، آهنگ لغزش بین گسل‌ها‌‌ افراز شد. برای افراز از روش المان‌های مرزی استفاده شد. مدل نابرجایی تحلیلی اکادا (1985) نیز درحکم حل اساسی انتخاب شد.<br /> نتایج حاصل، نشانگر خروج آهنگ لغزش توزیع شده روی گسل‌ها‌‌ از حالت متقارن و بیضی‌شکل است و از وجود برهمکنش بین گسل‌ها‌‌ تحت تأثیر تنش منطقه‌ای و هندسه گسل‌ها‌‌ی مجاور حکایت می‌کند. همچنین اکثر گسل‌ها‌‌ دارای رفتار چپ‌گرد و معکوس‌اند و آهنگ لغزش‌های چپ‌گرد عموماً بیشتر از آهنگ لغزش‌های معکوس است. علت بیشتر بودن آهنگ لغزش چپ‌گرد نسبت به آهنگ لغزش معکوس در مورد اکثر گسل‌ها‌‌ ناشی از دو عامل برهمکنش مکانیکی بین گسل‌ها‌‌ و تمایل محورهای اصلی جهت بیشینه کوتاه‌شدگی و کشیدگی تانسور آهنگ تنش منطقه‌ای نسبت به امتداد گسل‌ها‌‌ است، به‌نحوی‌که تصویر مؤلفه‌های اصلی تنش در امتداد اکثر گسل‌ها‌‌ بیشتر از تصویر مؤلفه‌های متناظر در امتداد عمود بر آنها است. از طرفی در مدل‌سازی صورت گرفته شیب گسل‌ها‌‌ ثابت در نظر گرفته شده است، درحالی‌که به‌ویژه در مورد گسل‌ها‌‌ی معکوس، شیب گسل با عمق تغییر می‌کند<br /> <strong> </strong><br /> <strong> </strong>