ارزیابی دقت داده‌های بارش مرکز اقلیم‌شناسی بارش جهانی بر روی ایران

Abstract

برای انجام این پژوهش داده‌های بارش ماهانه‌ سه پایگاه مرکز اقلیم‌شناسی بارش جهانی (GPCC)، اسفزاری و ایستگاه‌های همدیدی بر روی ایران طی بازه‌ زمانی 1962 تا 2010 استفاده شد. برای سنجش دقت مقادیر برآوردی بارش پایگاه داده GPCC ابتدا به‌کمک تابع نزدیک‌ترین همسایه تفکیک مکانی همسان‌سازی شد. رویکرد تراکم بیشتر به تراکم کمتر برای گزینش یاخته‌های مکانی و مقایسه پایگاه‌ها به‌کار گرفته شد. از هفت نمایه واکاوی ارزیابی دقت مقادیر بارش در ابعاد زمان و مکان استفاده شد. یافته‌های حاصل از این پژوهش بیانگر هماهنگی و همبستگی زمانی بسیار بالای بارش برآورد شده‌ این پایگاه با دو پایگاه داده ملی اسفزاری و ایستگاهی است. کاربست شاخص‌های ارزیابی دقت بر روی سری زمانی مقادیر بارش پایگاه داده GPCC نشان داد که علاوه بر هماهنگی زمانی در افت‌وخیزهای بارش، مقادیر بارش برآوردشده این پایگاه بسیار نزدیک به مقادیر بارش مشاهده و ثبت شده است. اگرچه در برخی مناطق مقادیر بارش برآورد شده همراه با اُریبی است ولی نسبت خطای مقادیر برآوردشده به مقدار کل بارش مشاهده‌شده بسیار کوچک است. از لحاظ پراکنش مکانی دقت این پایگاه در برآورد بارش بر روی نیمه غربی رشته کوه‌های زاگرس و شمال‌شرق کشور بیشینه است. بر روی این‌گونه مناطق شاخص توافق و ضریب تعیّن نزدیک به عدد یک است. بیشترین مقدار شاخص ریشه دوم میانگین مربعات خطای نسبی در مناطق بسیار خشک مرکزی و بیابان لوت مشاهده می‌شود. در مناطق پُربارش میزان شاخص یادشده به‌نسبت بسیار کوچک‌تر است. از لحاظ زمانی بیشترین هماهنگی در سری زمانی مقادیر بارش برآوردشده این پایگاه با دو پایگاه ملی اسفزاری و ایستگاهی در ماه‌های پربارش دیده می‌شود. برپایه یافته‌های حاصل از شاخص کارآیی ناش–ساتکلیف می‌توان گفت که کاربست و کارآیی مقادیر بارش برآورد شده این پایگاه بسیار بهتر از به‌کارگیری مقادیر میانگین بارش بر روی اغلب گستره ایران زمین است. یافته‌های این پژوهش تأییدی بر یافته‌های سایر پژوهشگران در ارتباط با دقت بالای مقادیر بارش برآورد شده پایگاه GPCC است.