بررسی اثر پودر و عصاره الکلی کرم‌خاکی(Eisenia fetida) بر وضعیت آنتی‌اکسیدانی، آنزیم‌های کبدی و فراسنجه‌های خونی در خروس‌های آذربایجان غربی

Abstract

در مطالعه حاضر اثرات آنتی‌اکسیدانی کرم‌خاکی (Eisenia fetida) به‌صورت برون‌تنی و درون‌تنی با طراحی دو آزمایش و با استفاده از 20 قطعه خروس بومی آذربایجان غربی، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، با 5 تیمار و 4 تکرار، طی 13 هفته بررسی شد. در آزمایش اول ماده خشک، چربی، پروتئین، خاکستر و الگوی اسید‌‌ چرب و توان آنتی‌اکسیدانی کرم‌خاکی در شرایط برون‌تنی اندازه‌گیری و مشخص شد کرم‌خاکی حاوی 26 نوع اسید چرب است که در این بین اسیدهای ایکوزاپنتاانوئیک (29/14 درصد)، استئاریک (83/11 درصد) و آراشیدونیک (50/9 درصد)، اسیدهای چرب غالب بودند. فنل کل کرم‌خاکی نسبتا زیاد و حدود 72/169 میلی‌گرم معادل گالیک‌اسید در هر گرم عصاره بود. اندازه‌گیری توان آنتی‌اکسیدانی احیاء آهن نشان داد فعالیت آنتی‌اکسیدانی کرم‌خاکی 242 میکرومول آهن در هر میلی‌گرم عصاره خشک بود. در آزمایش دوم اثر پودر کرم‌خاکی، در دو سطح 10 و20، و عصاره الکلی کرم‌خاکی، در دو سطح 65/5 و 3/11 گرم بر کیلوگرم جیره، بر فراسنجه‌های بیوشیمیایی پلاسمای خون و شاخص‌های پراکسیداسیون خون، کبد و بیضه و آنزیم‌های سرمی کبد بررسی شد. نتایج حاکی از پایین بودن غلظت مالون‌دی‌آلدهید خون و کبد و بیضه خروس‌های تمام تیمارها نسبت به گروه شاهد بود. در بین فراسنجه‌های بیوشیمیایی خون، تنها مقدار کلسیم تحت تأثیر پودر کرم‌خاکی (سطح 2) قرار گرفت و به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. غلظت پلاسمایی آنزیم‌های لاکتات‌دهیدروژناز، آسپارتات آمینوترانسفراز و آلکالین‌فسفاتاز در تمام تیمارها نسبت به شاهد کاهش نشان داد. با اینحال غلظت آلانین‌آمینوترانسفراز تحت تأثیر قرار نگرفت. بطور کلی می‌توان نتیجه‌گیری کرد که پودر یا عصاره‌الکلی کرم‌خاکی واجد اثرات آنتی‌اکسیدانی بوده و موجب حفاظت خون، بافت بیضه و کبد در برابر تنش اکسیداتیو می‌شود و انتظار می رود به باروری جنس نر کمک نماید.