ردیّات ابن تیمیه بر بخش حدود منطق ارسطوئی/سینوی

Abstract

تقی الدین ابوالعباس احمد ابن شهاب الدین عبد الحلیم ابن تیمیه (661-728ه ق) در میان طیف وسیع مخالفان و منتقدان و ستیزه‌جویان منطق (ارسطوئی/سینوی) و بطور عام عقلی‌مشربی فیلسوفان مسلمان قرار دارد ‌. کسانی که تمامی آنان دغدغۀ بازگشت به سنت و سلف دارند ( از جمله ابوبکر باقلانی، امام الحرمین جوینی، محمد امین استرآبادی، ابن الصلاح، جلال‌الدین سیوطی، شیخ عبداله جیلانی، ابوالنجا الفارض، و ..) اما وجه تمایز او نظام‌پردازی و استدلال‌آوری و صورت‌بندی اشکالات ناظر به منطق ارسطویی است که از قضا با بسیاری از نقدهای معرفت‌شناسان دوران جدید و منطق‌دانان جدید مشابه و مشترک است. وی در چندین کتاب به تفصیل انتقادات خود را مطرح می‌کند، اما در کتاب الردّ علی المنطقیین بر مبنای تصویر دو بخشی منطق ( تصور و تصدیق) و طرح نقد خود علیه دو مدعا در مورد هر بخش منطق، نظامی برای ردیات خود پرداخته است و کتاب خود را در چهار فصل تبویب می‌کند: الف) تصور مطلوب جز بوسیلۀ تعریف (حد) به دست نمی‌آید. ب) تعریف، علم به تصورات را به دست می‌دهد. ج) تصدیق مطلوب جز از طریق قیاس حاصل نمی‌شود. د) قیاس یا استدلال منطقی علم به تصدیق را حاصل می‌کند.