مطالعه تطبیقی ساختار طرح در قالی‌های سجاده‌ای بلوچ و ترکمن

Abstract

فرش ایرانی از دیرباز جلوه‌ای از هنر و تمدن ایرانی و تجلی‌گاه تخیلات و آفرینندگی هنرمند ایرانی بوده است. طرح محرابی از طرح‌هایی است که ریشه در آیینی کهن و باستانی دارد، این‌گونه طرح‌ها که در کنار تزئینی بودن، وجه معنوی و مذهبی دارند، در مناطق مختلف شهری، روستایی و عشایری ایران بافته می‌شود. شاخص‌ترین نمونه‌های عشایری این طرح ها، فرش های جانمازی بلوچی و ترکمنی است. بررسی ساختار طرح این دو منطقه از اهداف اصلی این پژوهش استدر این خصوص سؤالات زیر مطرح است:1. ساختار طراحی و ترکیب بندی در قالی های سجاده ای دو ایل ترکمن و بلوچ چگونه است؟2. ویژگی های مشترک در طرح و نقش قالی های سجاده ای این دو منطقه کدامند؟ این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی بوده و گردآوری مطالب به‌صورت کتابخانه‌ای صورت گرفته است. بر اساس نتایج پژوهش مشخص شد که به‌طورکلی فرش جانمازی بلوچ و ترکمن، از ریشه‌های فرهنگی مشترکی بهره برده‌اند، هر دو نمونه دارای ساختار و نقوش مشابه هستند و در قالب هندسی و شکسته و با مفاهیم نمادگرایانه ارائه‌شده است. به لحاظ تاثیرات جفرافیایی و فرهنگی در برخی از نقوش و ساختارهای ترکیب بندی تفاوت هایی نیز وجود دارد.