دیدگاه مدرسان در خصوص اهمیت مجاز و استعاره‏ی ادبی در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‏زبانان از طریق متون ادبی

Abstract

پژوهش حاضر به شیوه‏ای پیمایشی به تعیین میزان و درجه‏ی اهمیت شاخص‏های مجاز و استعاره‏ی ادبی در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‏زبانان از طریق متون ادبی پرداخته است. بدین منظور نخست پرسشنامه‏ای محقق‏ساخته دربردارنده‏ی هشت گویه از مولفه‏ی مجاز و شش گویه از مصادیق استعاره در سه سطح زبانی تهیه شد و به روش غیرتصادفی دسترس‏پذیر و هدفدار در اختیار 94 تن از مدرسان ایرانیِ با سابقه‏ی تدریس در حوزه‏ی آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‏زبانان که با مقولات ادبیات فارسی نیز آشنایی داشتند، قرار گرفت. داده‏های به دست آمده به‏منظور پاسخ‏گویی به پرسش‏های پژوهش از طریق نرم‏افزار اس‏پی‏اس‏اس 22 و آزمون‏های آماری کای- دو یک‏طرفه، فریدمن و من- ویتنی مورد بررسی قرار گرفت. بخشی از نتایج به دست آمده از تحلیل داده‏ها حاکی از آن است که جمعیت نمونه تمام شاخص‏های تعیین شده در دو سطح مبتدی و میانی را در هر دو مولفه‏ی مجاز و استعاره بی‏اهمیت قلمداد کرده‏اند که این نتیجه، این باور را که مجاز به علت بسامد وقوع بالا به گونه‏ی هنجار متعلق است، حداقل در حوزه‏ی آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‏زبانان به چالش می‏کشد. علاوه بر این، شاخص استعاره‏های بعید نیز به‏طورکلی توسط جمعیت نمونه بی‏اهمیت شمرده شده است، ولی مدرسان فاقد تجربه‏ی آموزش ادبیات، بر اهمیت شاخص مذکور تاکید داشته‏اند که این رویکرد از یک سو حاکی از کارآمدی تجربه‏ی آموزش ادبیات در رویارویی با استعاره‏های ادبی، و از دیگر سو نشان‏دهنده‏ی برداشته شدن مرز میان دو حوزه‏ی آموزش زبان و آموزش ادبیات در مواجهه با استعاره به‏عنوان یکی از شگردهای آفرینش ادبیت است.