تحلیل محتوای کتابهای عربی دورۀ اوّل متوسّطه از منظر جهتگیری جنسیتی براساس تکنیکهای آنتروپیشانون و تاپسیس
(ندگان)پدیدآور
ايراندوست, فاطمةجلائي, مريمزارعي تجره, عباس
نوع مدرک
Textعلمی - پژوهش
زبان مدرک
العربيةچکیده
یکی از مهمترین دغدغههای بشر در تمام ادوار تاریخی، مقولۀ تعلیم و تربیت و پرورش نسل جوان برای ورود به اجتماع و جامعهپذیری آنان بودهاست. در مطالعۀ مناسبات مختلف تعلیم و تربیت با جامعه، نمیتوان از مسألۀ جنسیت غافل ماند. تعلیم و تربیت در لایههای پیدا و پنهان خود در پی تربیت انسانهایی است که از مرحلۀ ادنای انسانیت به مرتبۀ عالی آن دستیابند و از جمله با نگاهی روشنفکرانه، سعی در رعایت حقوق جنسیتی افراد جامعه داشتهباشند. از میان اجزای نظام آموزش و پرورش، کتابهای درسی به طور مستقیم و غیرمستقیم در القای درست یا نادرست نقشها و تصاویر جنسیتی زنان و مردان نقش دارند. علیرغم این که نحوۀ انعکاس جنسیت در کتابهای درسی اهمّیّت فوقالعاده دارد، در تحقیقات پیشین مربوط به آموزش زبان عربی در ایران، این موضوع بررسی نشدهاست. در این پژوهش سعی شده تا این ابزار آموزشی از منظر جهتگیری جنسیتی مورد ارزیابی قرار گیرد. در این راستا، کلیه کتابهای عربی دورۀ اوّل متوسّطۀ سال تحصیلی 99-1398 در 6 مؤلّفۀواژههای جنسیتی، کاربرد اسامی زنانه و مردانه، کاربرد ضمایر مؤنث و مذکّر، تصاویر، فعّالیتهای ورزشی و مشاغل، مورد مطالعه قرار گرفتند. به منظور گردآوری و تجزیه و تحلیل دادهها، دو رویکرد بررسی فراوانی واژهها و تحلیل محتوا به کار گرفتهشد. علاوه بر این روش، وزندهي آنتروپي شانون برای تعیین ضریب اهمّیّت مؤلّفههای مورد بررسی در کتابهای درسی عربی تحت مطالعه و روش تصميمگيري چند معيارۀ تاپسيس برای اولویتبندی کتابهای درسی عربی تحت مطالعه از منظر نابرابری جنسیتی مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج بررسیها نشان داد که در کتب بازنگریشده، در مؤلّفههای «واژههای جنسیتی و تصاویر کتاب» تعادل بیشتری بین دو جنس ایجاد شدهاست، امّا همچنان نابرابری جنسیتی در برخی زمینهها به چشم میخورد. تقویت ارزشهایی چون کسب علم و دانش برای هر دو جنس، تقویت روحیۀ قهرمانی در عرصههای ورزشی برای زنان و ترسیم جایگاه والای مادر از نکات مثبت کتابهای این دوره است.
کلید واژگان
جنسیتکتابهای درسی عربی
تحلیل محتوا
روش وزندهی آنتروپی شانون
روش تصمیمگیری چندمعیارۀ تاپسیس
شماره نشریه
57تاریخ نشر
2021-03-011399-12-11
ناشر
انجمن ایرانی زبان وادبیات عربیسازمان پدید آورنده
دانشجوی دکتری زبان و ادبيات عربی دانشگاه کاشاناستاديار گروه زبان و ادبيات عربی دانشگاه کاشان
دانشيار گروه آموزش زبان انگليسي دانشگاه کاشان