بایسته‌های اعتقادی و رفتاری مؤثر در «فلاح» از منظر قرآن

Abstract

همان‌طور که خداوند متعال، در قرآن، اجر مؤمنان حقیقی را بهشت و نعمت­های آن معرفی می‌کند، در برخی دیگر از آیات نیز به آنان وعده رسیدن به «فلاح» می‌دهد؛ البته رسیدن به فلاح، اقتضائات و شرایطی دارد که تا همه آنها محقق نشود، تصور رستگارشدن را نیز نباید داشت. بر اساس تحقیق حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‌ای نگاشته شده، فلاح یک اصل و اقتضاء پایه­ای دارد که عبارت است از ایمان به: غیب؛ خدا؛ نبوت؛ کتب آسمانی، ملائکه؛ امامت و معاد. بنابراین، کافران بهره­ای از فلاح نخواهد برد. افزون بر ایمان به این امور، انجام وظایف عبادی، ترک محرمات، تقوا، جهاد، ثبات قدم در میدان نبرد، ذکر خداوند، صابربودن، توبه، وفای به عهد، پرهیز از ربا و پرداخت زکات و... نیز به‌عنوان شرایط و رفتارهای لازم برای رسیدن به فلاح مطرح می‌شوند. بر این اساس، چنان‌چه تمامی این موارد، در فردی محقق شود، فلاح نیز در حقِ او تحقق خواهد یافت؛ لذا غیر از کافران، آن دسته از مؤمنان نیز که تنها برخی از وظایف عبادی خویش را انجام می‌دهند و نسبت به محرمات، اجتناب لازم را ندارند، رستگار نخواهند بود. با این‌حال، نفی فلاح از آنها به‌معنای نفی بهشتی‌بودن نیست؛ زیرا به‌دلیل ایمان و انجام پاره‌ای از اعمال نیک، چه بسا آنان نیز در جرگه بهشتیان وارد شوند.