اولویت‌بندی توسعه فعالیت‌های کشاورزی با هدف رشد اشتغال در ایران

Abstract

مطالعه حاضر با هدف تعیین فعالیت‌های اولویت‌دار کشاورزی برای دستیابی به رشد اشتغال هدف‌گذاری شده در برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور انجام شده است. در این راستا، الگوی برنامه‌ریزی ریاضی منطقه‌ای بخش کشاورزی با الگوی ماتریس حسابداری اجتماعی آمیخته تلفیق گردیده تا اهداف کلان افزایش اشتغال به محدودیت‌های منابع تولیدی در سطح خرد (استان‌های کشور) ارتباط داده شود. با استفاده از این الگوی تلفیقی می‌توان مشخص نمود کدام فعالیت‌ها و در کدام استان‌ها دارای اولویت برای توسعه می‌باشند و برای دستیابی به هدف ملی رشد اشتغال بیشتر موثرند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد برای تحقق آرمان رشد اشتغال 9/3 درصد پیش‌بینی شده در برنامه توسعه ششم کشور، بخش کشاورزی ایران باید سالانه معادل 4/4 درصد رشد داشته باشد. این رشد برای زیربخش‌های زراعی، باغی، دامی و آبزی‌پروری نیز به ترتیب 8/4، 3/2، 8/6 و 3/4 درصد است. یافته‌های مطالعه نشان می‌دهد در زیربخش زراعی، گندم با رشد 3/8 درصد و برنج با رشد 1/0 درصد بیشترین و کمترین اولویت را برای توسعه تولید به خود اختصاص داده‌اند. در این زیربخش، استان‌های خوزستان، اردبیل و فارس دارای بیشترین اولویت برای توسعه محصولات زراعی می‌باشند. در زیربخش باغبانی، محصولات خانواده آلو با رشد 5/3 درصد بیشترین و محصول چای با رشد 3/0 درصد کمترین اولویت را به خود اختصاص داده‌اند. در این زیربخش، استان‌های فارس، مازندران و آذربایجان شرقی و غربی دارای بیشترین اولویت برای سرمایه‌گذاری در توسعه فعالیت‌های باغداری در راستای دستیابی به هدف رشد اشتغال ملی هستند. در رابطه با محصولات دام، طیور و آبزیان نتایج نشان می‌دهد که به توسعه تولید گوشت گاو اولویت بیشتری نسبت به تولید کپورماهیان باید داده شود. مازندران، خوزستان، گیلان، چهارمحال و بختیاری و لرستان استان‌هایی با بیشترین اولویت در توسعه فعالیت‌های آبزی‌پروری می‌باشند. اما، برای توسعه فعالیت‌های دامداری و مرغداری تفاوت چندانی بین استان‌های کشور دیده نمی‌شود. با توجه به نتایج این مطالعه این نتیجه‌گیری حاصل می‌شود که برای دستیابی به هدف رشد اشتغال در برنامه ششم توسعه، بازنگری در پرتفوی جاری فعالیت‌های کشاورزی ضروری می‌باشد.