تحلیل تمایز‌های بین بخشی و فرایند توسعه زیست‌محیطی در ایران

Abstract

رشد و توسعه جوامع اگرچه پیشرفت‌های شگرفی را در عرصه‌های مختلف به همراه داشته است، اما رسیدن انسان به این دستاوردها به بهای شکستن پل‌های پشت سرش تمام شد و جهان را به یکباره با رشد فزاینده تخریب محیط زیست روبرو نمود. بررسی گزارش‌های مراجع معتبر ملی و بین‌المللی نشان می‌دهد که در طول دوره‌های زمانی مختلف، شاخص‌های رشد و توسعه در ایران روند صعودی داشته است. با این وجود، علی‌رغم رشد و توسعه اقتصادی در دوره‌ها و زمان‌های مختلف، آمارهای موجود حکایت از بروز و ظهور تخریب‌های فزاینده زیست‌محیطی در ایران دارد. در مطالعه حاضر از طریق برآورد تابع انتشار کربن‌دی‌اکسید در بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات برای بازه زمانی 1391-1367 و با تأکید بر تمایز‌های بین بخشی به تحلیل و بررسی فرایند توسعه زیست‌محیطی در ایران در قالب آزمون فرضیه زیست‌محیطی کوزنتس پرداخته شد. به این منظور، در این مطالعه از رویکرد میانگین گروهی تلفیقی پانل دیتا (PMG) استفاده شد. نتایج نشان داد که در بلندمدت فرضیه زیست‌محیطی کوزنتس در ایران برقرار است. با این وجود، نتایج این مطالعه نشان داد که در کوتاه‌مدت تفاوت‌های ساختاری در ماهیت بخش‌های اقتصادی به عنوان یک عامل اثرگذار در فرایند توسعه زیست‌محیطی ایران محسوب می‌شود. در پایان، با توجه به وجود تمایزهای بین بخشی در اقتصاد کشور، توصیه‌های سیاستی متناسب با خصوصیات مربوط به هر بخش مورد بررسی و پیشنهاد قرار گرفت.