بررسی آثار حذف یارانه‌ی کودهای شیمیایی و اعمال سیاست پرداخت مستقیم بر الگوی کشت و مصرف نهاده‌ها (مطالعه‌ی موردی: زیربخش زراعت شهرستان سبزوار)

Abstract

در این مقاله با ارایه‌ی یک الگوی شبیه‌‌سازی و کاربرد ره‌یافت برنامه‌‌ریزی ریاضی اثباتی (PMP) طی چند سناریو، واکنش بالقوه‌ی کشاورزان نسبت به اجرای سیاست حذف یارانه‌ی کودهای شیمیایی و اعمال سیاست پرداخت مستقیم بررسی شده که ممکن است از طرف دولت برای افزایش کارایی مصرف نهاده‌ی کود و به‌بود کیفیت محیط زیست (آّب و خاک) اعمال شود. سناریوها شامل کاهش یارانه‌ی کودهای شیمیایی به میزان 50 و 100% و اعمال سیاست پرداخت مستقیم به ازای هر هکتار هم‌راه با سیاست‌های یاد شده است. نتایج نشان می‌‌دهد که سیاست‌‌های گفته شده از یک سو دارای آثار متفاوتی بر گروه‌‌های کشاورزان و از سوی دیگر بر سطح زیرکشت محصولات تولید شده دارای آثار گوناگونی است، به گونه‌ای که حذف کامل یارانه‌ی کود سبب کاهش مصرف کودهای شیمیایی به میزان 85/102، 89/111 و 39/125 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در گروه‌های اول، دوم و سوم کشاورزان می‌شود. هم‌چنین میزان کاهش سطح کل زیرکشت در گروه‌های یاد شده برابر با 85/5، 71/4 و 08/6 درصد است. یافته‌‌های پژوهش نشان داد که ترکیب سیاست پرداخت مستقیم با سیاست حذف یارانه‌ی نهاده‌ی کود، در کنار کاهش مقدار مصرف این نهاده، تقویت انگیزه‌ی تولید محصولاتی مانند گندم، جو و پنبه را هم‌راه خواهد داشت و سطح زیرکشت محصولات گفته شده در گروه‌های مختلف کشاورزان بین 5/1 تا 5 درصد افزایش خواهد یافت. این مطالعه، در پیش گرفتن سیاست پرداخت مستقیم هم‌زمان با حذف یارانه‌ی کودهای شیمیایی را به عنوان راه‌کار در سیاست‌‌گذاری‌‌ها و برنامه‌ریزی‌‌های مربوط به نهاده‌‌های شیمیایی بخش کشاورزی ارایه کرده است.