کاربرد نظریه بازی‌ها در تعیین میزان برداشت بهینه از منابع آب زیرزمینی دشت تایباد

Abstract

در این مطالعه به ‌منظور مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت تایباد و تعیین مقدار برداشت بهینه از ذخایر آب‌های زیرزمینی از نظریه بازی‌ها استفاده شد. به این ترتیب که نخست با استفاده از الگوی SARIMA میزان بارندگی سال زراعی 1388-1387 برای دشت مورد مطالعه پیش‌بینی شد و برای تعیین ضریب برداشت بیش از حد، مقدار تغذیه به ذخایر آب‌های زیرزمینی با استفاده از مقادیر پیش‌بینی شده‌ی بارندگی تخمین زده شد. در گام بعد به‌منظور به‌دست آوردن ماتریس تاوان برای دوگروه هدف و استخراج مرز پارتو یا منحنی مبادله، بازده برنامه‌ای محصولات زراعی عمده‌ی دشت تایباد با استفاده از الگوهای سری زمانی ARIMA پیش‌بینی شد. بازده برنامه‌ای و ضرایب فنی محصولات در سال زراعی 1387-1386، با بهره‌گیری از اطلاعات 109 کشاورز منطقه‌ی مورد مطالعه به‌دست آمد که به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شده بودند. سپس با استفاده از چهار روش نظریه‌ی ‌بازی شامل راه ‌حل نامتقارن نش، راه ‌حل نامتقارن کلی-اسمردینسکای، راه ‌حل نامتقارن مساحت یک‌نواخت و راه ‌حل نامتقارن زیان مساوی، میزان برداشت بهینه از منابع آب زیرزمینی تعیین شد. نتایج مطالعه نشان داد هنگامی که اهداف اقتصادی و زیست‌محیطی از درجه‌ی اهمیت یکسانی برخوردار هستند، میزان برداشت بهینه برای سال ‌زراعی 1388-1387، 25/133 میلیون متر ‌مکعب خواهد بود. در پایان پیش‌نهاد می‌شود از این روش در کلیه‌ی دشت‌ها بر حسب میزان ریسکی بودن سطح آب‌های زیرزمینی استفاده شود و الگوی کشت منطقه بر اساس نتایج این روش تعیین شود.