ارزیابی سیاست‌های حمایتی دولت در بازار گندم ایران

Abstract

دولت‌ها بیش‌تر وقت‌ها برای حمایت از درآمد کشاورزان، تخصیص بهینه‌ی منابع و توزیع عادلانه‌ی درآمدها، در بازارهای کشاورزی مداخله می‌کنند. به خاطر اهمیت گندم در الگوی مصرفی خانوارهای ایرانی، این کالا همواره مورد توجه سیاست‌گزارن بوده است. دولت در چارچوب سیاست‌ غذای ارزان، به مصرف گندم یارانه می‌دهد و هم‌چنین سیاست‌های حمایتی تعیین قیمت تضمینی، یارانه‌ به نهاده‌های تولید و بیمه را برای تولید محصول گندم اجرا می‌کند. دولت هم‌چنین خریدار و فروشنده‌ی انحصاری گندم در کشور است. با توجه به پیوستگی در اجرا‌ و هزینه‌های فزاینده‌ی برنامه‌های حمایتی از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان گندم، هدفی است که در این مقاله دنبال می‌شود ارزیابی و تعیین ترکیب بهینه‌ی سیاست‌های دولت در بازار گندم است. برای دست‌یابی به این هدف، از روش حداقل‌سازی (کمینه‌سازی) تابع زیان خالص اجتماعی استفاده شده است. سیاست‌های اجرا شده در سال 1384 مبنای انجام این مطالعه است. نتایج این مطالعه نشان داد که متوسط کارایی انتقال سیاست‌های جاری دولت حدود 87 درصد است و سیاست حمایت از تولیدکنندگان، کم‌ترین زیان اجتماعی را نسبت به اجرای سیاست غذای ارزان به ‌تنهایی و یا اجرای هم‌زمان سیاست غذای ارزان و قیمت تضمینی ایجاد کرده است. هم‌چنین گرفتن این سیاست بیش‌ترین کاهش در هزینه‌های دولت و بیش‌ترین افزایش در رفاه مالیات‌دهندگان را ایجاد کرده است.