تعیین کارآیی فنی، تخصیصی و اقتصادی پنبه‌کاران استان تهران (مطالعه‌ی موردی شهرستان ورامین)

Abstract

به‌ منظور تعیین درجه‌ی موفقیت پنبه‌کاران استان تهران در استفاده‌ی بهینه از منابع مشخص و هم‌چونین بررسی امکان افزایش تولید محصول با استفاده از مجموعه‌ی مشخصی از منابع و عوامل تولید به تعیین کارآیی فنی، تخصیصی و اقتصادی این گروه از کشاورزان پرداخته شد. داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز مطالعه از میان 110 پنبه‌کار در شهرستان ورامین با استفاده از روش نمونه‌گیری سیستماتیک تصادفی در سال 1387 جمع آوری گردید. پس از برآورد تابع تولید مرزی تصادفی و تعیین میزان کارآیی فنی بهره‌برداران با استفاده از قضیه‌ی دوگانگی تابع هزینه‌ی مرزی تخمین زده شد، و در نهایت میزان کارآیی تخصیصی و اقتصادی بهره‌برداران محاسبه گردید. براساس نتایج، متغیرهای سطح زیرکشت پنبه، ماشین‌آلات، نیروی کار، میزان مصرف بذر و تعداد دور آبیاری از لحاظ آماری دارای اثر معنی‌دار و مثبت بر تولید پنبه در شهرستان ورامین بود. هم‌چنین متغیرهای سن کشاورز و شرکت در کلاس‌های ترویجی و آموزشی بـا ناکارآیی فنی بهره‌برداران ارتبـاط معکـوس نشان داد، اما تعداد قطعات زمین دارای تاثیر مثبت و معنادار بر ناکارآیی فنی پنبه‌کاران بود. نتایج محاسبه‌ی انواع کارآیی نشان داد که میانگین کارآیی فنی، تخصیصی و اقتصادی بهره‌برداران نمونه به‌ترتیب 93%، 80% و 74% است. هم‌چنین اختلاف میان حداقل و حداکثر کارآیی فنی 40%، اختلاف میان حداقل و حداکثر کارآیی تخصیصی 43% و اختلاف میان حداقل و حداکثر کارآیی اقتصادی پنبه‌کاران نیز حدود 31% محاسبه شد، که در جای خود قابل تأمل است. با توجه به یافته‌های دقیق، آموزش و ترویج کشاورزی در زمینه‌ی کاربرد بهینه‌ی عوامل تولید و ارتقای سطح دانش کشاورزان به‌منظور افزایش تولید و بهبود کارآیی از ضروریات است.