بررسی الگوی مکانی پارک‌های تهران توسط سنجه‌های سیمای سرزمین

Abstract

فضای سبز در شهر‌ها و به‌ویژه در شهر‌های بزرگ و صنعتی، دارای عملکرد‌های مختلفی می‌باشد. فضای سبز از یک‌سو موجب بهبود وضعیت محیط‌زیست شهرها شده، از سوی دیگر شرایط مناسبی را برای گذران اوقات فراغت شهروندان برحسب توزیع و پراکنش آن در سطح شهر مهیا می‌کند. در این پژوهش، به‌منظور مطالعه نحوه ترکیب و توزیع مکانی پارک‌های شهر تهران، نقشه پارک‌ها با استفاده از اطلس رقومی بوستان‌های شهر تهران و به کمک نرم‌افزارهای ArcMap و IDRISI تهیه شد. سپس به‌کمک سنجه‌های منتخب سیمای سرزمین شامل (سطح طبقه، تراکم لکه، درصد مساحت از سیمای سرزمین، میانگین سطح لکه، شاخص بزرگ‌ترین لکه، شاخص شکل سیمای سرزمین، میانگین فاصله اقلیدوسی نزدیک‌ترین همسایه، میانگین شاخص شکل لکه) اطلاعاتی در زمینه الگوی مکانی پارک‌های شهر تهران به‌صورت کمی و با استفاده از نرم‌افزار Fragstats حاصل شد و نحوه ترکیب و توزیع فضایی، وسعت و پیوستگی پارک‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. در مجموع، تنها شش درصد از سطح سیمای سرزمین به این نوع کاربری اختصاص یافته که در سه طبقه پارک محله‌ای، ناحیه‌ای و منطقه‌ای مورد مطالعه قرار گرفتند. پارک‌های محله‌ای از الگوی مکانی بهتری نسبت به سایر طبقه‌ها برخوردار بوده و سنجه‌ها نتایج به نسبت مطلوب‌تری را برای این طبقه ارایه دادند. در مقابل نتایج کمی به‌دست آمده از محاسبه سنجه‌ها برای پارک‌های منطقه‌ای، بیان‌گر نامناسب‌ترین وضعیت مکانی این پارک‌ها در میان سه طبقه مورد بررسی در سطح شهر تهران بود.