ارزیابی اکوتوریسم در جنگل‌های اطراف تالاب زریبار با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)

Abstract

بارزترین و ارزشمندترین اکوسیستم تالابی در استان کردستان دریاچه زریبار است که در نزدیکی شهرستان مریوان قرار داشته و با بخشی از جنگل‌های زاگرس شمالی که متعلق به هات اسپات جهانی ایران و آناتولی است احاطه شده است. هدف اصلی انجام این پژوهش ارزیابی توان جنگل‌های اطراف تالاب زریبار برای کاربری اکوتوریسم به‌منظور تعدیل فشار تفرجی در اکوسیستم شکننده تالاب و هدایت بخشی از این فشار به سمت جنگل است. در این بررسی پس از شناسایی منابع اکولوژیکی (پایدار و ناپایدار) تجزیه‌و‌تحلیل و جمع‌بندی منابع صورت گرفت. با مبنا قرار دادن اصول دستی نقشه‌سازی یگان‌های محیط‌زیستی و استفاده از روش سیستمی رایج در ایران در محیط نرم‌افزار (ArcGIS9.2) لایه‌های اطلاعاتی با هم تلفیق شدند و در نهایت151 یگان محیط‌زیستی تفکیک و نقشه‌سازی شد. سپس با استفاده از مدل‌های ویژه طراحی شده برای اکوتوریسم جنگل‌های منطقه، ارزیابی توان اکولوژیکی برای اکوتوریسم متمرکز با سه طبقه توان و اکوتوریسم گسترده با دو طبقه توان در منطقه انجام شد. در مرحله بعد با شناسایی منابع اجتماعی- اقتصادی و تجزیه‌و‌تحلیل این داده‌ها، نقشه‌سازی و طبقه‌بندی شاخص‌های مهمی چون کاربری فعلی اراضی، درآمد حاصل از کاربری‌ها، ساختارهای زیربنایی، نرخ بیکاری و پراکنش دام انجام گرفت و نیازهای اجتماعی- اقتصادی دو دهستان موجود در محدوده مطالعاتی بررسی و به‌منظور اتخاذ تصمیم نهایی با توان اکولوژیکی منطقه تلفیق شد. در نتیجه از کل مساحت منطقه (50/8236 هکتار) 84/10 درصد به تفرج متمرکز طبقه 2 (69/892 هکتار)، 32/12 درصد به تفرج متمرکز طبقه 3 (01/1015 هکتار)، 56/10 درصد به تفرج گسترده طبقه 1 (64/869 هکتار) و 81/0 درصد برای تفرج گسترده طبقه 2 (57/66 هکتار) تعلق گرفت.