دیدگاه اجمالی محیط‌زیست کشور (شرایط و گرایش‌ها)(1)

Abstract

در هزاره سوم، علوم محیط‌زیست و ارتباطات حرف اول را در حیطه علوم بنیادی و کاربردی می‌زنند. علوم محیط‌زیست مانند خود محیط‌زیست مجموعه‌ای ترکیبی از پدیده‌ها و بردارهای کنشی و واکنشی است. این گرایش که شامل اقتصاد، طبیعت، صنعت، فرهنگ و سیاست است، پیچیدگی منحصر به فرد خود را دارد که تفحص در آن را زمان‌بر و هزینه‌بر کرده است. تحلیل و تشریح وضعیت موجود علوم محیط‌زیست و محیط‌زیست ایران، فرصت‌ها، تهدیدها، قوت‌ها و ضعف‌هایی را نشان می‌دهند. در حالی که تعداد دانشجویان رشته های علوم محیط‌زیست (42 رشته) رو به فزونی گذارده، اما تعداد هیات علمی متناسب با تعداد دانشجو و رشته‌های محیط‌زیست نیست که ضعف فراوانی را نمایان می‌سازد. عدم تناسب هیات علمی و تعداد دانشجو، با فزونی گرفتن مجله‌های علمی- پژوهشی در محیط‌زیست و افزایش سازمان‌های مردم نهاد شاید قابل جبران باشد، اما در فقدان یک طرح آمایش آموزشی، شاید چشم‌انداز نوید بخشی در افق 1404 به نظر نرسد. نزول 36 پله ای ایرن از نظر شاخص عملکرد محیط‌زیستی در سال 2012 گواه این مدعاست. چه در چند ساله اخیر چند رویداد بسیار تامل برانگیز در محیط‌زیست کشور رخ داد. خشک شدن تالاب‌ها، کاهش سطح جنگل‌ها و مراتع، مورد تهدید قرار گرفتن تنوع‌زیستی و حیات‌وحش، افزایش آلودگی‌ها به‌ویژه آلودگی هوا در کلان‌شهرها به همراه معضل ریزگردها، افزایش پسماند و پساب، فرو افت سفره‌های آب زیرزمینی، کم آبی به واسطه هدردهی 70 درصد آب مصرفی در کشاورزی که به بحران آب مشهور شده است، همگی بحران محیط‌زیستی را به همراه بحران اقتصادی در کشور باعث شده‌اند.