شرح و نقد دیدگاه صدرالمتألهین دربارة آموزة وحیانیِ رجعت

Abstract

از مسلّمات تعالیم اسلامی، و به ویژه شیعی، اعتقاد به رجعت، به معنای عام<br />آن است، یعنی زنده شدن برخی مردگان و بازگشت آنان به حیات دنیوی.<br />از سوی دیگر، مبانیِ فیلسوفان مسلمان، و به ویژه مرحوم صدرالمتألهین، در<br />باب موضوعاتی همچون نفس، تعریف و مراتب تجرّد، معیار نقص و کمال<br /> که به ماد  یت و تجرّد بازمی گردد نحوة وقوع مرگ طبیعی و ... لوازمی به<br />دنبال دارد که به نظر می رسد با برخی آموزه های دینی تعارض داشته باشد.<br />یکی از این آموزه ها رجعت است. مقالۀ حاضر به این موضوع می پردازد که<br />اولاً دیدگاه ملاصدرا دربارة رجعت چیست؟ آیا آن را در مورد همۀ انسان ها<br />می پذیرد، یا یکسره آن را انکار می کند و یا قائل به تفکیک می شود و آن را<br />در مورد برخی انسان ها ممکن و در مورد برخی دیگر محال می داند؛ و در<br />چنین صورتی معیار این تفکیک چیست؟ ثانیاً نظریات صدرالمتألهین در این<br />مباحث چه قدر با هم سازگار است؟ و ثالثاً این نظریات از سویی تا چه<br />اندازه مطابق با موازین عقلی است و از سوی دیگر آیا با ظواهر و نصوص<br />صریح قرآن و حدیث همخوانی دارد یا خیر