اثرات سم عقرب همی اسکورپیوس لپتوروس بر تغییرات هموگرام و شکنندگی گلبول های قرمز و مطالعه نقش آنتی ونوم پلی والان در موش صحرایی

Abstract

عقرب­گزیدگی به عنوان یکی از عوامل مهم مرگ نوزادان، کودکان و بزرگسالان در کشورهای در حال توسعه قلمداد ­شده و سالانه عوارض و صدمات قابل توجهی را در قربانیان خود ایجاد می­کند. این بررسی به منظور مطالعه­ی عوارض خون­شناختی ناشی از سم عقرب <em>همی­اسکورپیوس لپتوروس</em> به عنوان خطرناک­­ترین عقرب استان خوزستان صورت گرفته است. در این تحقیق اثرات سم عقرب بر هموگرام و میزان شکنندگی گلبول­های قرمز و همچنین نحوه­ی اثر آنتی­ونوم بر تغییرات حاصله، مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور تعداد 90 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار به طور تصادفی به 5 گروه مساوی تقسیم شدند. گروه A به عنوان شاهد، فقط سرم فیزیولوژی دریافت نمود. گروه B سم عقرب <em>همی­اسکورپیوس لپتوروس</em> را به میزان mg/kg 1 از طریق داخل صفاقی دریافت نمود. موش­های صحرایی گروه C، D و E علاوه بر دریافت سم عقرب مانند گروه B، آنتی­ونوم پلی­والان به میزان ml/kg 5/2 به ازای هر حیوان از طریق داخل عضلانی دریافت نمودند. موش­های صحرایی گروه C، آنتی­ونوم پلی­والان را 20 دقیقه پس از تزریق سم، موش­های صحرایی گروه D، 20 و 60 دقیقه پس از تزریق سم و موش­های صحرایی گروه E آنتی­ونوم را به همراه سم دریافت نمودند. سپس در زمان­های 1، 3 و 24 ساعت پس از تزریق سم از کلیه گروه­ها (هر بار از 6 سر موش صحرایی) خون­گیری جهت آزمایش CBC و مطالعه­ی میزان شکنندگی اریتروسیت­ها صورت پذیرفت. نتایج حاصله نشان داد در گروه دریافت کننده­ی سم به تنهایی تغییرات آشکاری در شاخص­های هموگرام از جمله کاهش معنی­دار شمارش گلبول­های قرمز، هماتوکریت، هموگلوبین و افزایش معنی­دار شمارش گلبول­های سفید، نوتروفیل­ها و لنفوسیت­ها ایجاد شده است. در سایر گروه­های درمان شده با آنتی­ونوم این تغییرات در مقایسه با گروه شاهد معنی­دار نبوده است. در خصوص شکنندگی گلبول­های قرمز تزریق سم به تنهایی میزان مقاومت اریتروسیت­ها را نسبت به غلظت­های هیپوتونیک کاهش داده و منحنی لیز اریتروسیت­ها دستخوش تغییر می­شود، بنابراین در غلظت­هایی که غشای گلبول­های قرمز به راحتی در گروه شاهد تحمل نموده­اند، در گروه B به طور معنی­داری لیز اریتروسیت­ها مشاهده گردید، این در حالی بود که تجویز آنتی­ونوم به هر یک از اشکال مورد استفاده توانست علاوه بر تعدیل هموگرام، از تغییرات منحنی شکنندگی اسمزی گلبول­های قرمز به طور معنی­داری جلوگیری نماید.