مدل هیبریدی برای مدیریت استراتژیک تقاضای آب کشاورزی مناطق خشک

Abstract

مدیریت آب در مناطق خشک نظیر کویر مرکزی ایران تنها با مدیریت استراتژیک تقاضای آب در پر مصرف‌ترین بخش مصرف کنندگان یعنی (بخش) کشاورزی ممکن خواهد شد. در این مطالعه، از مدل تصمیم گیری هیبریدی فرایند تحلیل سلسله مراتبی و شباهت به گزینه ایده‌آل اصلاح شده (MTAHP) برای رتبه‌بندی راهبردهای مدیریت تقاضای آب کشاورزی مناطق خشک استفاده شد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این راهبرد پرداخته شد. برای این منظور یک مدل برنامه ریزی غیر خطی برای بهینه سازی الگوی کشت در شرایط کم آبیاری استفاده گردید. نتایج مدل تصمیم گیری نشان داد که مهمترین راهبرد برای مدیریت تقاضای آب کشاورزی مناطق خشک کشور راهبرد تغییر الگوی کشت بوده و استفاده از مدل بهینه‌سازی تخصیص آب-زمین و شیوه کم‌آبیاری، موجب افزایش سطح زیرکشت محصولاتی با راندمان اقتصادی بالاتر خواهد شد. همچنین با درنظرگرفتن 4 سناریو مختلف در میزان آب قابل دسترس ،مقادیر بهینه سطح زیرکشت و آب اختصاص یافته هر یک از محصولات تعیین شد. نتایج نشان داد که کاهش سطح زیرکشت در محصولات، براساس میزان سودخالص در واحد مصرف آب آن‌ها می‌باشد. همچنین نتایج مدل نشان داد سودخالص اقتصادی تا کاهش 40 درصدی آب دردسترس، می‌تواند تا 19 درصد در مقایسه با شرایط کنونی افزایش یابد.در این تحقیق استفاده از یک مدل تصمیم گیری چند معیاره در کنار یک مدل بهینه سازی برای شناخت و ارزیابی گزینه برتر پیشنهاد شد. این روش پیشنهادی می‌تواند برای بهبود مدیریت تقاضای آب کشاورزی در مناطق خشک استفاده گردد.