بررسی و ارزیابی شبکه های آبیاری و زهکشی به روش تحلیل سلسله مراتبی با رویکرد آب مجازی (مطالعه موردی؛ شبکه های شهید رجایی، رامشیر و هندیجان)

Abstract

نظر به اهمیت آب مجازی، در این پژوهش آب مجازی شبکه‌های آبیاری و زهکشی رجائی، رامشیر و هندیجان مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا نیاز آبی با استفاده از داده‌های هواشناسی ده ساله منطقه به وسیله نرم افزار CROPWAT محاسبه شد. سپس با استفاده از عملکرد محصولات، آب مجازی شبکه‌های مذکور تعیین گردید. هم‌چنین عملکرد سه شبکه با رویکرد آب مجازی به روش سلسله مراتبی با استفاده از پرسش‌نامه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که آب مجازی گندم در شبکه‌های رجایی، رامشیر و هندیجان به ترتیب 33/7183، 88/7148 و 11/7501 مترمکعب در سال می‌باشد. مقدار آب مجازی جو در سه شبکه مذکور به ترتیب 33/8033، 78/8252 و 56/8705 و برای کنجد در شبکه‌ی رجایی 28/9836 و در شبکه رامشیر 31/10252 مترمکعب در سال به‌دست آمد. مقایسه ارقام محاسباتی با مقدار آب تحویلی نشان داد که در شبکه‌های رجایی، رامشیر و هندیجان به ترتیب 31، 23 و 28 درصد بیشتر از نیاز واقعی آبیاری انجام شده است. نتایج تحلیل سلسله مراتبی در شبکه‌های مذکور با استفاده از نرم افزار Super Decision با رویکرد آب مجازی نشان داد که در شبکه‌های رجایی و هندیجان معیار ارضی و در شبکه رامشیر عوامل اقلیمی بیشترین وزن را دارا می‌باشد. کمترین عامل تاثیرگذار عوامل اقتصادی به‌دست آمد. مقایسه نتایج تحلیل سلسله مراتبی و محاسباتی آب مجازی نشان داد که در هر دو روش شبکه هندیجان در رتبه اول قرار دارد. ارزیابی کیفی عملکرد بهره‌برداری شبکه‌ها بر مبنا آب مجازی و بهره‌وری آب محاسبه شده نشان داد که شبکه‌های مذکور در وضعیت نامطلوب قرار دارند.