مدل سازی رابطه بین کیفیت آب رودخانه و پوشش / کاربری سرزمین با رویکرد مناطق میانگیر

Abstract

کاربری یا پوشش سرزمین در حوضه آبخیز تأثیرات زیادی بر کیفیت آب رودخانه‌ها دارد. کیفیت آب رودخانه ها به علت تغییرات الگوهای کاربری یا پوشش سرزمین در حوضه آبخیز به دلیل فعالیت‌های انسانی تغییرات زیادی از خود نشان می‌دهند. در این تحقیق برای تعیین میزان اثراتی که تغییر در کاربری در بستر و حریم حوضه‌های آبخیز رودخانه‌ها بر کیفیت آب آن‌ها می گذارد، به مدل سازی رابطه بین کاربری و متغیرهای کیفیت آب پرداخته شده است. برای انجام آن، با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و به کار‌گیری نقشه کاربری یا پوشش سرزمین؛ درصد کاربری سرزمین در مناطق میانگیر با عرض 30، 60، 90 و 120 متر برای ۳۹ حوضه آبخیز که در حوضه آبریز حوضههای جنوبی دریای خزر قرار گرفته اند، تعیین شد و سپس رابطه بین متغیرهای کیفیت آب و ویژگی‌های کاربری سرزمین در هریک از حریم‌های 30 متری مناطق میانگیر، از طریق آزمون همبستگی اسپیرمن مورد تحلیل قرار گرفت و برای مدل‌سازی به دلیل اینکه ممکن است دو یا چند متغیر مستقل روی متغیر وابسته تاثیر بگذارند، از رهیافت مدل‌سازی رگرسیون خطی چندگانه‌گیری استفاده شد. نتایج نشان داد که استفاده از داده‌های کاربری سرزمین در مناطق میانگیر میتواند مدل‌های قابل اعتمادی را برای پیش بینی کلراید (r2=0.81) و سدیم (r2 = 0.78) در اختیار قرار دهد. بعلاوه، در مناطق میانگیر با حریم 30 متری متغیر‌های SAR, K, Na, Cl, pH, EC, TDS, Mg, Ca, HCO3 دارای بیشترین ضریب همبستگی با کاربری سرزمین اطراف خود بودند و SO4 در 60 متری از چنین شرایطی برخوردار بود.