مدل‌سازی و مدیریت کیفیت آب رودخانه با رویکرد کنترل آلودگی در مبدأ به منظور تأمین سلامت آبزیان (مطالعه موردی: زرینه‌رود)

Abstract

حفاظت و مدیریت کیفیت آب رودخانه‎ها به‌عنوان یکی از منابع طبیعی ارزشمند در شرایط تشدید بحران کمی منابع آب بیش از پیش حائز اهمیت است. در این تحقیق، ضمن شناسایی منابع آلاینده، سناریوهای متعدد کنترل آلودگی‌های رودخانه زرینه‌رود برای دستیابی به استاندارهای کیفیت آب برای حیات آبزیان مورد ارزیابی قرار گرفته است. به‌منظور دستیابی به اهداف تحقیق، سه دوره نمونه‌برداری پارامترهای کیفیت آب، پایش منابع آلاینده رودخانه و پایش وضعیت پوشش گیاهی بستر از نقاط مختلف رودخانه زرینه‌رود در فصول مختلف سال 1396 انجام گردید. با استفاده از داده‎های گردآوری شده، مدل هیدرولیک و کیفیت آب رودخانه در محیط QUAL2KW آماده‎سازی و سپس واسنجی و صحت‌سنجی گردید. ارزیابی رفتار هیدرولیک و کیفیت آب رودخانه زرینه‌رود متأثر از سناریوهای مختلف نشان می‌دهد که در طی فصول خشک، کنتیک واکنش و فرآیند انتقال هر دو بر تغییرات غلظت پارامترهای کیفیت آب اثرگذار هستند، در حالی که در فصل‌تر، فرآیند انتقال غالب و اثرگذار است. متعاقباً، تحلیل منابع آلاینده‌ نشان می‎دهند منابع گسترده مانند زباله‌ها و فضولات انباشته شده در ساحل رودخانه بیشترین سهم را در آلودگی آب (مواد مغذی) دارند و از بین منابع نقطه‌ای و آلاینده‌های کشاورزی، منابع نقطه‌ای سهم بیشتر آلایندگی را در فصل تابستان و پاییز و آلاینده‌های کشاورزی سهم بیشتر را در فصل بهار دارند. بررسی سناریوهای مختلف مدیریت کیفیت رودخانه در فصل پائیز نشان می‌دهند محدود نمودن BOD5 فاضلاب کارخانه قند به مقدار 210 میلی‌گرم بر لیتر در شرایط کنونی، سبب می‌گردد تا غلظت اکسیژن خواهی بیوشیمیایی رودخانه در حد استاندارد برای حیات آبزیان بماند.