بررسی اثر EDTA در آب آبیاری بر میزان جذب کادمیوم از خاک توسط ریشه و تجمع آن در اندام مختلف گونه‌های جالیزی

Abstract

آلودگی محیط زیست با فلزات سنگین به عنوان یک مشکل جهانی در حال گسترش مطرح می باشد. میزان قابلیت دسترسی گیاهان به این فلزات و قابلیت تجمع آنها در بخشهای مختلف آنها (ریشه، ساقه و برگ) از دو جنبه سلامتی انسان و همچنین پالایش خاک‌های آلوده حائز اهمیت بوده و تعیین شرایط و فاکتورهای موثر بر قابلیت دسترسی و جذب فلزات سنگین توسط گیاهان ضروری می باشد. یکی از روشهای متداول برای برآورد و تعیین قابلیت دسترسی فلزات سنگین در گیاهان استفاده از اسیدهای معدنی و آلی (اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسیدهای سیتریک، تارتاریک و مالیک) و نیز ترکیبات کلیت کننده‌ای نظیر EDTA¹ (اتیلن دی آمین تترا استیک اسید) می باشد. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر افزودن EDTA به آب آبیاری بر میزان جذب فلز کادمیوم (به عنوان شاخص فلزات سنگین) از محیط ریشه و تجمع آن در اندامهای مختلف پنج گونه صیفی رایج در ایران( کدو خورشتی، گوجه فرنگی، خربزه، هندوانه وخیار)، انجام شده است. خاک مورد استفاده بعد از دوبار الک کردن با مش2 میلیمتر و افزودن نیترات کادمیوم ((Cd(NO₃)₂ برای آزمایش آماده شده است. تحقیق بصورت گلخانه‌ای و طرح فاکتوریل در قالب بلوک های کاملاً تصادفی در پنج تیمار و سه تکرار به اجراء در آمده است. تیمارها شامل چهار غلظت کادمیوم خاک (تیمار شاهد، 50 میلی‌گرم کادمیوم بر کیلو‌گرم خاک، 100 میلی‌گرم کادمیوم بر کیلو‌گرم خاک، 50 میلی‌گرم کادمیوم بر کیلو‌گرم خاک و 5/0 مولار EDTA در آب آبیاری،100 میلی‌گرم کادمیوم بر کیلو‌گرم خاک و 5/0 مولار EDTA در آب آبیاری) می‌باشد. نتایج نشان می‌دهد که میزان تجمع کادمیوم در گونه‌های مورد بررسی، نسبت مستقیم با غلظت کادمیوم محیط ریشه داشته و افزایش 5/0 مولار EDTA به آب آبیاری باعث افزایش در میزان تجمع کادمیوم در گونه‌های مورد مطالعه می‌گردد. این افزایش حداقل معادل 47 درصد در ریشه، 31 درصد در ساقه، 27 درصد در برگ، 122 درصد در میوه، 31 درصد در پوست میوه و 53 درصد در تخمه می‌باشد. همچنین نتایج نشان می‌دهد که به جز تیمار شاهد در سایر تیمارها میزان تجمع کادمیوم در بخش‌های مختلف گونه‌های مورد مطالعه بیش از حد مجاز برای مصارف انسانی می‌باشد.