تالاب مصنوعی، چالش- راه‎کار- طراحی

Abstract

یکی از راه‎کارهای مدیریت پایدار منابع آب، استفاده مجدد از رواناب/پساب شهری و روستایی است که با توجه به طیف وسیع آلاینده‌های ‌محیط‎زیستی موجود در آن، نیازمند تصفیه اضافی و استانداردسازی براساس نوع مصرف است. بازگردانی پساب‌ها علاوه‎بر کاهش فشار بر منابع آبی، از نظر اقتصادی نیز در مقایسه با هزینه‌های زیاد پروژه‌های انتقال آب به‎ویژه به‎صورت بین ‌حوضه‌ای و تبعات ‌محیط‎زیستی، اجتماعی و اقتصادی آن مقرون به‎صرفه‌ است. امروزه با توجه به هزینه‌های بالای راه‎کارهای متداول تصفیه، استفاده از روش‌های زیستی چون تالاب‌های مصنوعی افزایش چشمگیری یافته است. تالاب‌های مصنوعی بسته به دورنمای مورد انتظار (تصفیه پساب یا رواناب)، دارای روش طراحی متفاوتی هستند. این سامانه براساس الگوی جریان به سه دسته جریان آزاد سطحی، زیرسطحی افقی و عمودی تقسیم‌بندی می‌شود. انتخاب نوع طراحی سامانه علاوه‎بر توجه به توصیف جنبشی واکنش‌های بیولوژیکی تصفیه، به آگاهی از کارکرد الگوی جریان نیز وابسته است. در این مقاله، با بیان مطالعات انجام شده و الزام به تصفیه اضافی پساب­های تصفیه­خانه­، عملکرد انواع سامانه­های تالاب مصنوعی در حذف آلاینده‌ها بررسی شده است. سپس، اصول طراحی سامانه تالاب مصنوعی با هدف جمع­آوری و تصفیه رواناب و تصفیه پساب توضیح داده شده است. سرانجام با ارائه معیارهای طراحی و بررسی موانع موجود در مسیر ایجاد این تحول در عرصه بازیافت آب، امکان‌سنجی استفاده از این سامانه به‎ویژه در نواحی خشک و نیمه‌خشک مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت با بیان طرح توجیهی بهره‌گیری از این سامانه، اقدامات موردنیاز برای جانمایی آن­ها بیان شده است.