شیخ شهاب الدین تورانپشتی و کتاب المعتمد فی المعتقد

Abstract

شیخ شهاب الدین توران‌پشتی یکی از عالمان کمتر شناخته شده‌ی قرن هفتم هجری و معاصر با سعدی است که در رشته‌های گوناگون علوم اسلامی به فارسی و عربی آثاری از او بر جای مانده است. زادگاه وی توران‌پشت، از جمله آبادی‌های کهن و معتبر یزد به شمار می‌رود. در میان آثار توران‌پشتی کتابی به نام «المعتمد فی المعتقد» وجود دارد که به نثر شیوای فارسی نوشته شده و از لحاظ ویژگی‌های ادبی و مسائل کلامی درخور توجه است. این مقاله که به شیوه توصیفی‌ـ تحلیلی تدوین یافته، به اختصار به شرح حال توران‌پشتی می‌پردازد و در مورد انگیزه‌ او از تألیف این کتاب و ساختار و محتوای آن توضیح می‌دهد. همچنین در این نوشتار به منظور نشان دادن سبک نگارش شیخ بخش‌هایی از المعتمد که نکته‌ی کلامی شایان توجهی در برداشته آورده شده و به شرح و تحلیل آن‌ها پرداخته‌ایم. «توقیفی پنداشتن اسماء الهی»، «تأویل را خلاف ظاهر دانستن» و «اعتقاد به قدیم بودن کلام خداوند» برخی از آراء کلامی تورانپشتی است و «صوفی مشرب بودن» او به وضوح از لابه لای آثارش برداشت می‌شود.