مشکلات صنعت نشر کتابِ ایران: مبتنی‌بر مرور متون

Abstract

هدف. هدف مطالعه حاضر، شناسایی مشکلات صنعت نشر کتاب ایران، بر اساس دیدگاه منتشرشدۀ متخصصان و پژوهشگران حوزۀ نشر است. <br /> روش‌شناسی. در این پژوهش، از روش تحلیل محتوای استفاده شده است. جامعه آماری مورد مطالعه مقالات، کتاب‏های و پایان‏نامه‏های است که در ایران منتشر شده و موضوع آنها با نشر کتاب ایران در ارتباط است. در فرآیند مطالعه متون، تنها به اطلاعاتی استناد شده که حاصل پژوهش‏ها و یا تجربیات زیسته پژوهشگران بوده است. <br /> یافته‌ها. یافته‌‏های نشان می‏دهد، نابسامانی وضعیت توزیع کتاب، حرف‌ه‏ای نبودن بخش اعظم ناشران و نداشتن تخصص کافی در حوزه نشر و بی‌‏توجهی به سازوکارهای اقتصادی در "تولید، توزیع و مصرف کتاب" مهم‏ترین مشکلات حرفه‌‏ای (درون صنفی) صنعت نشر محسوب می‌‏شود. در بخش مشکلات بیرونی یافته‌ها نشان می‌دهد نبود فرهنگ کتابخوانی در ایران و عدم ترویج کتابخوانی از سوی نهادهای آموزشی، مهم‏ترین مشکل فرهنگی؛ و نبود نهادهای صنفی (اتحادیه نشر) قوی و تاثیرگذار و عدم توسعه کتابخانه‏‌ها - به‏‌ویژه کتابخانه‌‏های عمومی و مدارس ـ و نبود آرامش فکری و روحی مردم، مهم‏ترین مشکلات اجتماعی بوده است. نگرش صرفا فرهنگی و بی‌‏توجهی به سازوکارهای اقتصادی مهم‏ترین مشکل اقتصادی صنعت نشر و ممیزی کتاب و نارکارآمدی قوانین مرتبط با حق نشر (مؤلف) و همچنین دخالت بیش‏از حد دولت در نشر به‏عنوان مهم‏ترین مشکلات سیاسی صنعت نشر مطرح شده‏اند.<br /> نتایج. بررسی متون نشان می‌دهد که مشکلات موجود در صنعت نشر به دو دسته عمده مشکلات درونی (درون صنفی) و بیرونی (برون صنفی و فرهنگی، احتماعی، اقتصادی و سیاسی) قابل دسته بندی است و حل یکی بدون دیگری امکان‌پذیر نیست.