سنجش میزان مرجعیت‌گرایی دینی و خوداتکایی دینی (مطالعۀ دو نسل پس از انقلاب اسلامی-گروههای سنّی 15 تا 30 و 50 تا 65 سال)

Abstract

موضوع این مطالعه بررسی تغییرات ارزشها، نگرشها و روشهای دینی از طریق سنجش میزان خوداتکایی و مرجعیت‌‌گرایی در امور دینی نسل حاضر و نسلهای اوّلیۀ بعد از انقلاب اسلامی سال 1357 است. فرضیه‌های تحقیق که از دیدگاههای نظری مرتبط با خوداتکایی و مرجعیت‌گرایی استخراج ‌شده‌اند، با استفاده از داده‌هایی که به روش پیمایشی گردآوری‌شده آزمون شده‌اند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 392 نفر از دو گروه سنّی 50 تا 65 سال و 15 تا 30 سال شهروندان شهرهای قم و تهران هستند که در سال 1396 با روش نمونه‏گیری خوشه‏ای انتخاب شده‌اند. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه جمع‌آوری‌ شده و مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته‌اند. نتایج نشان‌دهندۀ این هستند که بین طیف خوداتکایی و مرجعیت‌گرایی دینی در دو گروه مطالعاتی که به ­نوعی نسل اوّل و سوم انقلاب محسوب می‌شوند، تفاوت معنی‌داری وجود دارد و در شاخصهای مرجعیت‌گرایی و خوداتکایی در مناسک دینی، ‌گرفتن فرمانهای دینی، انعطاف دینی، اخلاق، پذیرش ادیان، مرجعیت سنّت یا عقلانیت و اخذ اطلاعات نیز در میان دو گروه مورد مطالعه تفاوت معنی‌دار هست؛ به این معنا که نسل اوّلیۀ بعد از انقلاب، مرجعیت‌گرایی بیشتری در امور دینی داشته و نسل کنونی مرجعیت‌گرایی کمتر و خوداتکایی بیشتری در امور دینی دارد.