دربارۀ روند دستوری‌شدگی پسوند جمع‌ساز -gal در زبانهای ایرانی

Abstract

چند گروه از زبانهای ایرانی پسوند –gal یا تکواژگونه‌های آن را به تنهایی یا در کنار پسوندهای دیگر برای جمع بستن اسم به کار می‌برند. این پسوند در اصل اسم جمعی به معنای «گروه، دسته» بوده است که سپس به چنین پسوندی با این نقش صرفی تبدیل شده است. این مقاله نشان می‌دهد که پسوند –gal و تکواژگونه‌های آن در نتیجۀ دستوری‌شدگی اسم gal «دسته، گروه» ایجاد شده‌اند. پس از مقدمه‌ای دربارۀ دستوری‌شدگی پسوندهای جمع‌ساز در زبانهای جهان، به بررسی ساخت و چگونگی کاربرد این پسوند در چند گروه از زبانهای ایرانی که این پسوند را استفاده می‌کنند، پرداخته شده است، سپس مراحل شکل‌گیری این پسوند در چارچوب فرایند دستوری‌شدگی بررسی شده است و نشان داده شده است که هر کدام از این گروههای زبانی در چه مرحله‌ای از روند دستوری‌شدگی این پسوند قرار دارند. همچنین سازوکارهای معنایی، آوایی، صرفی-نحوی و کاربردشناختی درگیر در روند دستوری‌شدگی این پسوند نیز بررسی شده‌اند.