روضه‌خوانی؛ نقل مذهبی ـ ‌‌شیعی در ایران و تمهیدهای ادبی ـ ‌‌اجرایی آن

Abstract

«روضه‌خوانی» از گونه‌های مرسوم قصه‌گویی نمایشی مذهبی ایرانی است که اساساً کارکردی تبلیغی داشته، با گذشت زمان فراگیر شده و به رسمی مذهبی بدل گشته است؛ چنان‌که از چندین قرن پیش تاکنون به‌طور مستمر و همه‌ساله، روضه‌خوانی‌های عمومی و خصوصی بسیاری در سطح شهرها و روستاهای ایران در کنار دیگر آیین‌های عزاداری ماه‌های محرم و صفر برگزار می‌شده است. برقراری این مجالس و همچنین حضور در آن، به شکلی خودانگیخته بوده و با استقبال فراوانی از سوی اهل شیعه روبرو می‌شود و این به‌ دلیل علاقة بسیار شیعه به امامانش و یادآوری مصائب ایشان در راه نجات دین و شریعت‌شان است. از این‌رو شیعیان حضور در این مجالس و گوش‌سپردن به روضه‌ را ثوابی بزرگ می‌دانند. روضه‌خوانی به‌عنوان پدیده‌ای فراگیر که چندین قرن از عمر آن می‌گذرد، مستلزم توجه بیشتر و شناخت عمیق‌تر است؛ بنابراین این مقاله فرصتی است برای پرداختن به رایج‌ترین گونة‌ نقل مذهبی در ایران یعنی روضه‌خوانی و بررسی هرچه بیشتر این موضوع که آیا نقل‌های مذهبی همچون روضه‌خوانی، علاوه بر کارکرد دینی و اجتماعی گسترده‌شان، از منظر زیبایی‌شناسی نیز غنی بوده و در شأن یک هنر محسوب می‌شوند؟