ویژگی‌های ریخت شناسی رسوبات بادی و بادهای فرساینده دشت سیستان

Abstract

فعالیت رسوبات بادی در دشت سیستان خسارت­ های زیادی به ساختارهای زیربنایی وارد می­ کند. بر همین اساس، پراکنش ویژگی­ های ریختی (مرفولوژیک) و وضعیت تثبیت رسوبات بادی در داخل کریدورهای فرسایشی با استفاده از داده­ های ماهواره ­ای و بازدیدهای میدانی و اندازه­ گیری­ های زمینی در مقیاس مناسب تهیه شد. روند تغییرات انرژی باد­های فرساینده براساس پتانسیل حمل رسوبات بادی با استفاده از آمار ساعتی سرعت و جهت باد در 6 ایستگاه هواشناسی اطراف دشت سیستان تهیه شد و میانگین سرعت باد سالانه، پتانسیل حمل ماسه، جهت حرکت نهایی ماسه، اندازه ­برداری حمل ماسه و شاخص تغییرپذیری جهت باد محاسبه و با استفاده از مدل مناسب کریجینگ پهنه بندی شدند. نتایج نشان داد که فعالیت رسوبات بادی در منطقۀ سیستان بیشتر تحت تاثیر بادهای 120 روزه است که از سطح هامون ­ها و براساس توپوگرافی سطح زمین در داخل چهار دالان فرسایشی صورت می­ گیرد. بیشتر اشکال تپه­ های ماسه ­ای در سیستان در اثر باد یک­ جهته شکل گرفته­ اند که شامل بارخان، رشتۀ عرضی و پهنه ماسه­ ای است. مقدار فرسایندگی بادها براساس پتانسیل حمل ماسه در مناطق شمالی دشت سیستان و روی هامون ­های صابری و برینگک دارای بیشترین مقدار و هرچه به ­سوی مرز شرقی و جنوبی پیش می ­رود از شدت آن کاسته می ­شود. مقدار پتانسیل حمل ماسه در ایستگاه زابل 2516 واحد بردارست که یکی از بالاترین ارقام در بیابان­های داخلی جهان می باشد.