ارزیابی تغییر پوشش زمین در مناطق خشک با استفاده از سنجنده‌های ASTER و ETM+ (بررسی موردی: دشت مروست، استان یزد)

Abstract

پوشش زمین به پوشش فیزیکی و بیولوژیک در سطح زمین شامل آب، گیاه، خاک لخت گفته می‌شود. به دلیل وجود شرایط محدود کننده در مناطق خشک (کمبود آب، شوری خاک) مطالعه روند تغییر پوشش زمین از اهمیت زیادی برخوردار است. استفاده از سنجش از دور برای شناسایی و تشخیص پوشش در مناطق با گستره زیاد، جایگاه ویژه‌ای دارد. در این پژوهش برای ارزیابی تغییرات پوشش سرزمین در دشت مروست (منطقه‌‌ایی خشک در جنوب استان یزد)، از تصاویر سنجنده ASTER (Terra) فصل تابستان (ماه تیر) سال‌های 2003و 2010 و همچنین تصاویر سنجنده ETM+ (Landsat) ماه تیر سال‌های 2002و 2010 استفاده گردید. در گام آغازین پس از بازدید میدانی پیش‌پردازش شامل تصحیح هندسی و یافتن ترکیب باندها‌ی مناسب برای تفسیر اولیه تصاویر انجام شد. طبقه بندی تصاویر به روش نظارت شده و الگوریتم حداکثر احتمال در 5 طبقه، زمین‌های کشاورزی، مرتع، بایر، بیابان و کویر مرطوب، انجام شد. سپس دقت آن‌ها از طریق نمونه‌های زمینی، با محاسبه ضریب کاپا و صحت کلی ارزیابی شد. نتایج طبقه‌بندی داده‌های ETM+ نشان می‌دهد که در دوره زمانی 2010 -2002 وسعت زمین‌های کشاورزی بیشترین تغییرات افزایشی و محدوده کویر مرطوب کمترین تغییرات کاهشی را داشته است. تغییرات در نقشه‌های طبقه‌بندی ASTER در بازه زمانی 2010 - 2003 نیز مشابه با نتایج ETM+ است. در این دوره زمانی، از وسعت محدوده کویر مرطوب کم و به مساحت سطوح بیابانی افزوده شده و همچنین از وسعت اراضی مرتعی کم و به مساحت اراضی کشاورزی اضافه شده است. از پیامدهای جبران ناپذیر این گونه تغییرات در پوشش اراضی، افزایش روند بیابان‌زایی در این منطقه خشک است. افزایش وسعت اراضی بیابانی در تصاویر ASTER با شدت بیشتری نمایان و دقت بیشتر این تصاویر را نسبت به لندست (به مقدار ناچیز) نشان می‌دهد.