نقش ویژگی‌های توپوگرافی، خاکی و اقلیمی بر ذخیره کربن آلی خاک دیم‌زارهای استان کرمانشاه

Abstract

ذخیره‌سازی وترسیب کربن در خاک یکی از روش‌های کاهش مقدار گاز دی‌اکسیدکربن اتمسفر محسوب می‌شود. بنابراین، با شناخت عامل‏های مختلف تأثیرگذار بر ذخیره‌ کربن در خاک، می‌توان به ارتقاء باروری خاک و حفظ محیط‌زیست کمک کرد. به این منظور، این پژوهش با هدف بررسی تأثیر ویژگی‌های فیزیکی خاک بر مقدار ذخیره کربن در دیم‌زارهای حوضه آبخیز سرفیروزآباد کرمانشاه انجام شد. پس از تفکیک حوضه به مناطق همگن، نمونه‌برداری به‌صورت نظام مند (سیستماتیک) تصادفی و مرکب انجام شد. پس از انتقال نمونه‌ها به آزمایشگاه، ویژگی‌های بافت، درصد آهک و سنگ‌ریزه و کربن آلی خاک اندازه‌گیری و در پایان ذخیره کربن آلی خاک محاسبه شد. سپس، با استفاده از روش‌های رگرسیون گام به گام، تحلیل عاملی و خوشه‌ای، شاخص‌های مؤثر بر ذخیره کربن در خاک شناسایی شد. نتایج تحلیل خوشه‌ای نشان داد سه متغیر درصد آهک، سیلت و درصد اشباع خاک از مهم‌ترین مشخصه‌های تأثیرگذار بر ذخیره کربن آلی خاک است. مدل رگرسیونی محاسبه شدهبا سه متغیر مذکور توانایی پیش بینی حدود 33 درصد تغییرات ذخیره کربن با ضریب همبستگی 57/0را دارد. هم‌چنین، تحلیل خوشه‌ای با ضریب کارایی 32/0، برای پیش‌بینی اثرات ویژگی‌های فیزیکی بر ذخیره کربن در خاک می‌تواند مورد بهره جویی قرار گیرد. لذا، متغیرهای خاکی نسبت به عامل‏های توپوگرافی و اقلیمی در برآورد ذخیره کربن خاک تأثیر بیشتری دارند که باید به بهبود شرایط خاک به‌منظور حفظ ذخایر کربن خاک توجه بیشتری شود.