بررسی مقادیر و زمان‌های کاربرد علف‌کش پروسولفوکارب در کنترل علف‌های هرز مزارع گندم

Abstract

سابقه و هدف: کاربرد علف‌کش‌ها یکی از متداول‌ترین روش‌های کنترل علف‌های‌هرز در مزارع گندم (Triticum aestivum) است. تاکنون 26 علف‌کش در ایران برای گندم ثبت شده که عمدتاً کاربرد پس‌رویشی دارند. تعداد علف‌کش‌های محدودی از نظر زمان کاربرد در این محصول ثبت شده است. بنابراین، ثبت علف‌کش‌های جدید با زمان کاربرد و محل عمل متفاوت در این محصول ضروری است. علف‌کش پروسولفوکارب برای کنترل علف‌های‌هرز گندم به‌صورت پیش‌رویشی و یا زود‌پس‌رویشی توصیه شده است. این آزمایش با هدف ارزیابی مقدار و زمان کاربرد علف‌کش پروسولفوکارب در کنترل علف‌های‌هرز مزارع گندم و عملکرد آن انجام شده است. مواد و روش‌ها: آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در اراضی مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی جنوب کرمان در سال زراعی 1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کاربرد علف‌کش‌های تاپیک (کلودینافوپ پروپارژیل 8 درصد EC) به مقدار 1 لیتر در هکتار + گرانستار (تر‌یبنورون‌متیل 75 درصد WG) به مقدار 20 گرم در هکتار، آتلانتیس (مزوسولفورون+ یدوسولفورون+ مفن پایردی‌اتیل 2/1 درصد‌ OD) به مقدار 5/1 لیتر در هکتار، اتللو (مزوسولفورون+ یدوسولفورون+ دیفلوفنیکان+ مفن‌پایردی‌اتیل 25/8 درصد‌ OD) به مقدار 6/1 لیتر در هکتار، آکسیال (پینوکسادن 5 درصد EC) به مقدار 2/1 لیتر در هکتار + گرانستار به مقدار 20 گرم در هکتار، باکسر (پروسولفوکارب 80 درصد EC) به مقدار 3، 4 و 5 لیتر در هکتار پس از کاشت و قبل از آبیاری اول، باکسر (پروسولفوکارب 80 درصد EC) به مقدار 3، 4 و 5 لیتر در هکتار پس از آبیاری اول، باکسر (پروسولفوکارب 80 درصد EC) به مقدار 3، 4 و 5 لیتر در هکتار به صورت زود پس‌رویشی و کاربرد باکسر (پروسولفوکارب 80 درصد EC) به مقدار 5 لیتر در هکتار در مرحله پنجه‌زنی گندم بود. یافته‌ها: علف‌های‌هرز غالب محل آزمایش شامل یونجه زرد ، آناغالیس ، پنیرک ، چچم ، و ترشک به ترتیب با فراوانی نسبی 35، 25، 15، 13 و 9 درصد بودند. نتایج نشان داد که تیمارهای علف‌کش تأثیر معنی‌دار بر تراکم و وزن خشک علف‌های‌هرز مذکور داشت. علف‌کش باکسر کارایی بسیار مطلوبی در کنترل علف‌های‌هرز داشت به طوری که با افزایش مقدار کاربرد آن کارایی کنترل به‌طور معنی‌دار افزایش یافت. همچنین کارایی علف‌کش باکسر در کنترل علف‌های‌هرز ذکر شده در تیمارهای قبل از آبیاری مطلوب‌تر بود. به طوری که با کاربرد علف‌کش باکسر (5 لیتر قبل از آبیاری) وزن خشک علف‌های‌هرز آناغالیس، پنیرک، ترشک و یونجه زرد 100 درصد، چچم 97 درصد و کل علف‌های‌هرز 94 درصد کنترل شدند. با این وجود، کاربرد علف‌کش باکسر به گندم خسارت وارد کرد. مقدار خسارت در تیمارهای کاربرد قبل و بعد از آبیاری بیشتر از کاربرد آن به صورت زود پس‌رویشی بود. با این وجود مقدار خسارت حاصل از کاربرد علف‌کش باکسر کمتر از مقدار خسارت رقابت علف‌های‌هرز (نیمه شاهد) بود. به‌طوری‌که در تیمار کاربرد علف‌کش باکسر 3 لیتر در هکتار قبل از آبیاری توانست عملکرد بیولوژیک با 54/13 تن در هکتار و عملکرد دانه با 3/5 تن در هکتار نسبت به شاهد 160 و 152 درصد افزایش دهد و با تیمار‌های گرانستار + اکسیال، گرانستار + تاپیک و اُتتلو در یک گروه آماری قرار گرفتند. کمترین مقدار عملکرد بیولوژیک (67/8 تن در هکتار) و عملکرد دانه (97/3 تن در هکتار) از تیمار کاربرد علف‌کش باکسر (5 لیتر در هکتار قبل از آب اول) حاصل شد که نسبت به شاهد متناظر به ترتیب 82 و 85 درصد افزایش داشت. نتیجه‌گیری: علف‌کش باکسر کارایی مطلوبی در کنترل علف‌های‌هرز آناغالیس، پنیرک، ترشک، یونجه زرد، چچم و کل علف‌های‌هرز داشت. کاربرد علف‌کش باکسر سبب ایجاد خسارت پایدار در گندم شد، اما کاربرد این علف‌کش توانست عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک را نسبت به شاهد به طور معنی‌دار افزایش دهد.