بررسی کارایی گیاهان پوششی و نحوه از بین بردن آنها بر جمعیت علف‌های هرز و عملکرد علوفه ذرت (رقم سینگل کراس 444)

Abstract

سابقه و هدف: کشت گیاهان پوششی در فاصله بین کشت دو گیاه زراعی اصلی می‏تواند به بعنوان یک راهکار اکولوژیک مطلوب برای دستیابی به اهدافی مانند ممانعت ازتوسعه‏ی جمعیت علف‌های هرز، افزایش حاصلخیزی خاک، کاهش فرسایش خاک و افزایش عملکرد گیاهان زراعی باشد. گیاهان پوششی مختلف، توانایی‌های متفاوتی در دستیابی به اهداف فوق الذکر داشته و روش از بین بردن آنها در انتهای دوره رشدشان، نیز بر کارایی آنها تاثیر گزار خواهند بود. اینرو این تحقیق با هدف بررسی کارایی چند گیاه پوششی در شرایط کشت خالص و مخلوط و همچنین روش از بین بردن آنها بر جمعیت علف‏های‏هرز و عملکرد علوفه ذرت (رقم سینگل کراس 444) انجام گرفت. مواد و روشها: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل نوع گیاهان پوششی در هفت سطح: جو، خلر، ماشک، مخلوط جو+ ماشک، مخلوط جو+ خلر و شاهد بدون گیاه پوششی عاری از علف‌هرز و آلوده به علف‌هرز و روش از بین بردن آنها در انتهای فصل رشد در سه سطح سمپاشی با علف‌کش پاراکوات، کف بر کردن و قرار دادن بقایا بر سطح خاک و غلتک زدن در نظر گرفته شد. گیاه پوششی در اوایل بهمن ماه سال 1396 به صورت ردیفی در سه برابر تراکم توصیه شده کشت شدند. در اواسط اردیبهشت ماه (یک هفته قبل از کاشت ذرت) گیاهان پوششی مورد نظر بر اساس روش مدیریتی مورد نظر، تیمار و سپس ذرت به طور مستقیم درون بقایای گیاهان پوششی کشت شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که کمترین ارتفاع، سطح برگ و ماده خشک و سرعت بسته شدن تاج پوشش در تیمارهای ماشک و خلر دیده شد؛ اما اختلاط این دو با جو، تاثیر قابل توجهی در افزایش فاکتورهای مذکور داشت. همچنین تیمارهای کشت مخلوط جو+ماشک و جو+خلر در دو حالت قطع‏کردن و غلتک‏زدن قادر به کنترل مطلوب علف‌های‏هرز در طی فصل رشد ذرت بودند. اما استفاده از علف‌کش اگرچه در مهار علف‌های هرز موفق بود، اما در حد و اندازه تیمارهای غلتک‏زدن و قطع‏کردن ظاهر نشد. اما تیمارهای کشت خالص ماشک و خلر به خصوص در شرایط مدیریت با علف‌کش، از کارایی پایینی در مهار علف‌های هرز برخوردار بود. بیشترین عملکرد علوفه‏تر ذرت در تیمارهای کشت مخلوط جو+ماشک و جو+خلر و مدیریت آنها با استفاده از روش غلتک زدن به ترتیب با 3278 و 3256 گرم در متر مربع به دست آمد.کمترین مقدار عملکرد علوفه نیز در تیمار شاهد بدون گیاه پوششی و آلوده به علف‌هرز (1884 گرم در متر مربع) به دست آمد که اختلاف معنی‌داری با کشت خالص خلر و ماشک تحت مدیریت آن بوسیله علف‌کش (به ترتیب با 2040 و 2082 گرم در متر مربع) نداشت. نتیجه گیری: بنابراین می توان گفت استفاده از مخلوط گیاهان پوششی از خانواده های پوآسه و فاباسه به واسطه بهبود خصوصیات خاک، بستن سریع تاج‏پوشش، تولید ماده خشک بیشتر و کنترل موثر علف‌های‏هرز بر کشت خالص هر کدام از آنها ارجحیت دارد. همچنین روش بکار گرفته شده در از بین بردن گیاه پوششی از طریق تاثیر مستقیم بر دوام بقایای گیاه‏پوششی منجر به کنترل بهتر علف‌های‏هرز و افزایش عملکرد گیاه زراعی خواهد شد.بر این اساس غلتک‏زدن و قطع‏کردن مخلوط گیاهان پوششی جو+ماشک و جو+خلر به عنوان بهترین روش از بین بردن آنها معرفی می‏شوند.