تاملی بر نظریه ی خانه نشینی زن در فقه اسلامی

Abstract

الگوی رفتاری زن در خانواده و جامعه از موضوعات بحث ‌برانگیز در فقه اسلامی است. گروهی بر این باور هستند که زن باید در خانه بنشیند و به مسئولیت‌های همسری و مادری مشغول باشد و حضورش در جامعه تنها در موارد ضروری مجاز است. گروهی دیگر از این نظریه انتقاد نموده و حضور اجتماعی زن را حقّ مشروع وی به شمار آورده‌اند. اختلاف نظر پیرامون این مسأله ناشی از تنافی ظاهری ادله قرآنی و روایی مربوط به آن است. ادله‌ی متعددی از قرآن و سنت بر مشروعیت حضور اجتماعی زن دلالت دارد، و با وجود آنها، روایات متعددی نیز در باره لزوم حبس زن در خانه وارد شده است. جمع قابل توجهی از فقهای عظام با هدف جمع میان دو دسته ادله، روایات خانه‌نشینی را مبیّن احکام اخلاقی دانسته و به استحباب حبس یا جلوس زن در خانه فتوی داده‌اند و بدین ترتیب، «خانه‌نشینی» به عنوان الگوی رفتاری مطلوب برای زن مسلمان معرفی گردیده است. این نوشتار، ضمن بررسی پیامدهای خانه‌نشینی زن رشدیافته در جامعه مدرن، تحلیل اخلاقی روایات دالّ بر خانه‌نشینی زن را نقد نموده و تحلیل دیگری در باره روایات خانه‌نشینی ارائه می‌نماید.