مقایسه کارایی مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره به منظور تعیین میزان توسعه یافتگی

Abstract

آغاز موج استفاده از مدل‌های کمی در علوم اجتماعی طی دهه‌های 1990 توأم با طرح مباحث توسعه و توسعه‌نیافتگی، کاربرد روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره در تعیین سطوح توسعه‌یافتگی مناطق را گسترش داده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر مقایسه کارایی روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره (الکتر، ویکور، تاپسیس، کپ لند، تاکسونومی و saw) در سنجش درجه توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان خوزستان می‌باشد. روش پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی –تحلیلی است. جامعه آماری 24 شهرستان استان خوزستان می‌باشد که با استفاده از 71 متغیر در شش بخش مختلف به رتبه‌بندی شهرستان‌های استان پرداخته و در نهایت با استفاده از سه روش ضریب تغییرات، درصد تغییرات و شدت تغییرات بهترین مدل را برای سنجش درجه توسعه شهرستان‌های و رتبه‌بندی آن‌ها انتخاب کرده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شهرستان‌های استان در مدل‌های مختلف، موقعیت و رتبه‌های متفاوتی را به دست آورده‌اند، با توجه به نتایج به دست آمده از مدل ادغامی کپ لند، 24 شهرستان استان در سه سطح، نسبتاً توسعه یافته، درحال‌توسعه، نسبتاً محروم طبقه‌بندی شده‌اند. طبق این طبقه‌بندی، شهرستان رامهرمز با 23 امتیاز در رتبه اول و شهرستان باوی با 22- امتیاز در رتبه آخر (رتبه 20) قرار دارد که این امر نشان دهنده وجود ناهماهنگی و عدم تعادل در بین شهرستان‌های استان می‌باشد. همچنین نتایج بیانگر کاهش شدت تغییرات، درصد تغییرات و ضریب تغییرات در دو مدل تاکسونومی و الکتر می‌باشد و به نظر می‌رسد این دو روش در مقایسه با سایر روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره برای سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان‌های استان، از اعتبار بیشتری برخوردارند.