ارزیابی تحلیل وضعیت توسعه یافتگی فضای ملی بر مبنای بخش‌های 15 گانه اقتصادی (مطالعه موردی: مناطق 1، 2، 8 و 9)

Abstract

<strong>ضرورت توسعه یکپارچه و متوازن</strong><strong>در کشورهای جهـان سوم از جمله ایران، شناخت ویژگی‌های نواحی مختلف و نابرابری بین آن­ها را اجتناب‌ناپذیری نموده است.</strong><strong> شناخت</strong><strong>وضع</strong><strong>ی</strong><strong>ت</strong><strong>موجود</strong><strong>مناطق</strong><strong>از</strong><strong>لحاظ</strong><strong>شاخص‌های</strong><strong>توسعه</strong><strong>و</strong><strong>مقا</strong><strong>ی</strong><strong>سه</strong><strong>آن­ها</strong><strong>با</strong><strong>ی</strong><strong>کد</strong><strong>ی</strong><strong>گر،</strong><strong>اول</strong><strong>ی</strong><strong>ن</strong><strong>مرحله</strong><strong>در</strong><strong>برنامه‌ریزی‌های</strong><strong>منطقه‌ای</strong><strong>و ا</strong><strong>ی</strong><strong>جاد</strong><strong>تعادل</strong><strong>و</strong><strong>تأمین</strong><strong>عدالت</strong><strong>اجتماع</strong><strong>ی</strong><strong>ب</strong><strong>ی</strong><strong>ن</strong><strong>مناطق</strong><strong>بشمار</strong><strong>می‌رود</strong><strong>.</strong><strong> از این‌رو پژوهش حاضر باهدف </strong><strong>سنجش سطوح توسعه‌یافتگی درون منطقه‌ای استان‌های مناطق(1، 2، 8 و 9) کشور به لحاظ ابعاد اقتصادی</strong><strong> انجام‌شده است. روش پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی با هدف کاربردی است. در این پژوهش برای وزن­دهی به شاخص‌های مورد پژوهش از مدل </strong><strong>ANP</strong><strong> و جهت</strong><strong> تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره پرومته و گایا استفاده‌شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که</strong><strong> در مناطق(1، 2، 8 و 9) کشور، استان‌های آذربایجان شرقی، مازندران، فارس و کرمان با کسب رتبه اول از وضعیت اقتصادی مطلوب، و استان‌های اردبیل، گلستان، کهکیلویه و بویراحمد و سیستان و بلوچستان با کسب رتبه‌های آخر از وضعیت اقتصادی بسیار ضعیفی برخوردار می‌باشند. همچنین یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که بین مرکزیت منطقه‌ای و جذب امکانات اقتصادی رابطه معناداری وجود دارد. به‌طوری‌که در منطقه یک(استان آذربایجان­شرقی)، در منطقه 2 (استان مازندران)، در منطقه 8 (استان فارس) و در منطقه 9 (استان کرمان) در مرکزیت منطقه خود قرار گرفته‌اند که نسبت به استان‌های همجوار خود از وضعیت اقتصادی مطلوبی برخوردار بوده‌اند. بررسی تفاوت‌های بین منطقه‌ای نیز نشان می‌دهد که به لحاظ شاخص‌های توسعه اقتصادی منطقه 2 رتبه اول، منطقه 1 رتبه دوم، منطقه 8 رتبه سوم و منطقه 9 رتبه آخر را به خود اختصاص داده­اند.</strong><strong> همچنین یافته­های پژوهش نشان می­دهد که در جهت دستیابی به توسعه متعادل فضایی در</strong><strong> استان‌های مناطق(1، 2، 8 و 9) می­بایستی در برنامه­های آتی آمایش ملی، استان­های اردبیل، گلستان، کهکیلویه و بویر احمد و سیستان و بلوچستان از اولویت بسیار بالا، استان هرمزگان از اولویت بالا، استان­های آذربایجان غربی، گیلان و بوشهر از اولویت متوسط، استانهای کرمان و فارس از اولویت ضعیف و استان­های آذربایجان شرقی و مازندران از اولویت خیلی ضعیف برخوردار باشند.</strong>