تعارض اصل ضرر و اصل آزادی اراده در جرم انگاری سقط جنین

Abstract

سقط جنین، در اکثر نظام­ های حقوقی دنیا جرم­ انگاری شده است. مبانی جرم ­انگاری، بر حسب رویکرد­های مذهبی، اخلاقی و فلسفی، متفاوت بوده و جرم ­انگاری و جرم‌زدایی از آن نیز موافقان و مخالفان گسترده­ای دارد. این موضوع، از سویی با حیات جنین مرتبط می­ باشد و از این دیدگاه، مباحث مربوط به حفظ حیات و احترام به آن، مهم‌ترین مبنای جرم ­انگاری است و از سوی دیگر، حمایت از حقوق مادر و احترام به آزادی اراده او، گروهی را به جرم‌زدایی از آن سوق داده است. مبنای گروه نخست، غالباً، بر اصل خودداری از ورود زیان به دیگری استوار می­ باشد که از آن به «اصل ضرر»، تعبیر و توصیف می­گردد. گروه دوم نیز مبنای موردنظر خویش را «اصل آزادی اراده» بیان نموده و از این منظر به توجیه مدعای خویش می ­پردازند. بنابراین، دو اصل ضرر و آزادی اراده در برابر یکدیگر قرار گرفته و تعارض ایجاد می­گردد. پرداختن به مفهوم شخصیت حقوقی جنین و زمان ایجاد آن، محوری ­ترین موضوع و کانون اختلاف این تعارض است؛ چه آنکه در فرض عدم پذیرش شخصیت حقوقی جنین، این تعارض بروز و ظهور نمی­ یابد. لذا واکاوری اصول پیش‌گفته در جرم­ انگاری سقط جنین، در این نوشتار مورد اهتمام قرار می­ گیرد.