بررسی تعهدات طبیعی در حقوق ایران؛ با رویکرد حقوقی و تحلیل اقتصادی

Abstract

<span class="1"><span lang="FA">یکی از انواع تعهدات که در خصوص مبنا و ماهیت آن، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد، تعهدات طبیعی است؛ تعهداتی که برای متعهدٌله، قانوناً حق مطالبه نمی‌باشد، اما اگر متعهد به میل و اراده‌ی خود، این تعهد را ایفا نماید، دعوای استرداد او مسموع نخواهد بود. موضوع این نوشتار، ماهیت حقوقی و مصادیق تعهدات طبیعی است. هم‌چنین می‌خواهیم بدانیم در خصوص این گونه تعهدات، کدام قاعده‌ی حقوقی از نظر اصول اقتصادی کارآتر و مطلوب‌تر است؟ </span></span> <span class="1"><span lang="FA">با استفاده از مبانی فقهی، حقوقی و اقتصادی، می‌توان گفت قاعده‌ی منع دارا شدن بلاجهت یا منع اکل مال به باطل، بهترین تأسیس حقوقی است که مبنا و ماهیت تعهدات طبیعی را تبیین می‌نماید؛ افزون بر این، دیون مشمول مرور زمان و قرارداد ارفاقی، دین انکار شده با سوگند، دین مشمول اعتبار قضیه‌ی محکوم‌ٌبها و نفقه‌ی گذشته‌ی اقارب را می‌توان به عنوان مصادیق عمده‌ی تعهدات طبیعی برشمرد؛ هم‌چنین با لحاظ مقوله‌ی هزینه‌های اجتماعی، مقررات ماده‌ی 266 قانون مدنی مبنی بر فقدان قابلیت استماع دعوای استرداد مدیونی که دین واقعی را پرداخت نموده است، به عنوان منبع قانونی تعهدات طبیعی از حیث اقتصادی نیز کارآمد می‌باشد.</span></span>