روش‌شناسی گونه‌شناسی: رهنمونی بر نظریه‌پردازی در دانش مدیریت

Abstract

گونه‌شناسی (سنخ‌شناسی) به‌عنوان روشی که پیش ‌از این در نظریه‌پردازی‌ها و تحقیق‌های برخی اندیشمندان مطرح علوم اجتماعی به کار رفته است، در کنار دیگر انواع روش‌های طبقه‌بندی، خود می‌تواند به ‌مثابه روشی برای تبیین و تولید مفاهیم در تحقیقات نظری و حتی کاربردی استفاده شود. هدف این مقاله، بررسی چیستی، چرایی و چگونگی گونه‌شناسی و همچنین مرور نمونه‌های مشهور گونه‌شناسی مکاتب دانش مدیریت بوده است. بدین منظور، ضمن بررسی ریشه‌های هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی و ارزش‌شناختی گونه‌شناسی در مقام بیان چیستی، به بررسی انواع طبقه‌بندی، خوشه‌بندی، رده‌بندی و در مقام چرایی به اهداف، مزایا و معایب آن پرداخته و در بیان چگونگی ساخت گونه‌شناسی ضمن اشاره به مواردی همچون گونه‌های نماینده، ایدئال و ممتاز، راهبردهای قیاسی، استقرایی و عملیاتی در ساخت گونه‌شناسی معرفی‌ شده است. در نهایت، برخی از مطالعات گونه‌شناسی در دانش مدیریت، معرفی و تحلیل‌شده‌اند. یافته‌ها، نشان می‌دهند به مسأله گونه‌شناسی نظریه‌های مدیریت از دهه 60 قرن بیستم میلادی بیشتر توجه شده ‌است. در سال‌های اولیه، ساخت گونه‌شناسی‌ها مبنای استقرایی داشته‌اند اما به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر، رویکرد قیاسی و عملیاتی در ساخت آن‌ها پررنگ‌تر شده است.